Zapraszamy na spotkanie z cyklu Środy archiwalne w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie pt. „Żydzi – żołnierze Polskich Sił Zbrojnych. Dyskusja w 80. rocznicę bitwy o Monte Cassino”, które odbędzie 15 maja 2024 o godz. 18.
W spotkaniu poświęconym udziałowi żołnierzy żydowskiego pochodzenia w działaniach 2 Korpusu Polskiego oraz znaczeniu ewakuacji oddziałów polskich ze Związku Sowieckiego na Bliski Wschód dla powstania państwa Izrael, udział wezmą prof. Łukasz Tomasz Sroka (UKEN), współautor książki „Polskie korzenie Izraela. Wprowadzenie do tematu, wybór źródeł” (Kraków 2021) i Rafał Dyrcz, naczelnik Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie. Rozmowę poprowadzi Michał Zajda (OA IPN w Krakowie).
W szeregach oddziałów Polskich Sił Zbrojnych ewakuowanych w 1942 r. ze Związku Sowieckiego i wśród towarzyszącej im ludności cywilnej było blisko 7 tysięcy polskich Żydów, w tym ponad tysiąc dzieci i młodzieży. Spośród 4 tysięcy żołnierzy polskich żydowskiego pochodzenia, blisko 3 tysiące opuściło szeregi polskiego wojska na terenie Brytyjskiego Mandatu Palestyny, aby walczyć o wolne i niepodległe państwo Izrael. Dowódca Armii Polskiej na Wschodzie, a później 2 Korpusu Polskiego generał Władysław Anders zabronił ścigania opuszczających szeregi wojska żołnierzy-Żydów. Swoją decyzję uzasadniał: „Uważałem, że ci Żydzi, którzy za swój pierwszy obowiązek uważają walkę o niepodległość Palestyny mają do tego prawo. Wielu żołnierzy-Żydów, którzy w pierwszym rzędzie czuli się Polakami pozostało w oddziałach. Walczyli oni we Włoszech tak samo dzielnie jak wszyscy inni żołnierze, a po wojnie stworzyli swój związek kombatantów-Żydów.”
Wśród Żydów, którzy opuścili szeregi polskiego wojska był m.in. Menachem Begin, jeden z ojców niepodległości Izraela. Należał on do grupy oficerów i żołnierzy, którzy na własną prośbę zostali bezterminowo urlopowani z Wojska Polskiego, ponieważ honor nie pozwalał im na dezercję. Żołnierze, którzy mieli za sobą służbę w polskim wojsku lub jako bojownicy organizacji syjonistycznych zostali przeszkoleni przez polski wywiad wojskowy jeszcze przed II wojną światową stanowili trzon oddziałów, które stanęły do walki o niepodległość Izraela w 1948 r. Wśród dzieci ewakuowanych ze Związku Sowieckiego wraz z oddziałami polskimi byli m.in. późniejsi generałowie Sił Obronnych Izraela, bohaterowie wojny z Egiptem w 1956 r., wojny sześciodniowej (1967) i wojny Jom Kippur (1973) – Chajjim Erez, urodzony jako Henryk Rozenberg w 1935 r. Warszawie i Awigor „Janusz” Ben-Gal, urodzony jako Janusz Goldlust w 1936 r. w Łodzi.
W szeregach 2 Korpusu Polskiego walczyło 838 żołnierzy-Żydów, w tym 132 oficerów. W walce o wolność i niepodległość Polski życie oddało 28, z czego aż 18 poległo w bitwie o Monte Cassino i spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym – wśród nich pochodzący z Krakowa ppor. Jakub Lieberman, żołnierz okrytego chwałą w walce o wzgórze 593 – „Górę Ofiarną” – 2 Batalionu Strzelców Karpackich, odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.
Wstęp wolny.
Opcje strony
DRUKUJTĄ STRONĘ
