11 lipca 1944 r. grupa żołnierzy z harcerskiego batalionu „Parasol” i Kedywu Okręgu Kraków AK przeprowadziła akcję specjalną, której celem był niemiecki zbrodniarz gen. Wilhelm Koppe. Zapraszamy na uroczystość związaną z 80. rocznicą tamtych wydarzeń – 13 lipca 2024 r.
Od wielu lat w uroczystościach rocznicowych przygotowywanych przez krakowski oddział Stowarzyszenie Szarych Szeregów i krakowski oddział IPN spotykają się przedstawiciele środowisk kombatanckich, harcerskich i władz samorządowych. Uczestniczą w nich także żołnierze Wojska Polskiego, szczególnie Jednostki Wojskowej Komandosów z Lublińca, dziedziczącej tradycje batalionu „Parasol” oraz Jednostki Wojskowej NIL im. gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
Tegoroczne uroczystości rozpoczną się od mszy świętej za dusze poległych i zmarłych żołnierzy batalionu „Parasol” i Kedywu Okręgu Kraków AK (kościół kapucynów, ul. Loretańska 11, godz. 10.30). O godz. 12.00 dalsza część uroczystości przy ul. Powiśle 2-3 (Apel Poległych, modlitwa, złożenie wiązanek pod pomnikiem i tablicą upamiętniającą akcję).
Obchodom, tak jak w latach ubiegłych, towarzyszyć będzie ekspozycja tablic edukacyjnych, przygotowanych przez Stowarzyszenie Szarych Szeregów i krakowski oddział IPN. Eksponowane będą w miejscu akcji przy ul. Powiśle do godz. 13.30. W późniejszym okresie będzie się można z nimi zapoznać w Muzeum i Centrum Ruchu Harcerskiego w forcie „Jugowice” (ul. Forteczna 28).
Z okazji 80. rocznicy akcji zaplanowano także zajęcia edukacyjne we wrześniu. Szczegóły podamy w późniejszym terminie.
Akcja specjalna „Koppe”
11 lipca 1944 r. żołnierze batalionu „Parasol”, elitarnego oddziału Kedywu AK przeprowadzili na ulicach Krakowa jedną z najbardziej śmiałych akcji zbrojnych przeciwko niemieckiemu okupantowi. Jej celem był gen. Wilhelm Koppe, wyższy dowódca SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie, należący do głównych organizatorów terroru wobec polskiej ludności. Dowództwo Kedywu powierzyło wykonanie zadania oddziałowi dowodzonemu przez Stanisława Leopolda „Rafała”, a na miejsce wykonania wyroku na niemieckim dygnitarzu wybrano róg ul. Powiśle i pl. Kossaka. Auto Koppego zdołało jednak wyminąć blokadę i Niemiec uszedł z życiem. Podczas odskoku kilku akowców poległo, odniosło rany lub dostało się w ręce Niemców, którzy zamordowali ich w więzieniu Montelupich.
Uroczystości 14 lipca 2024 r. w Udorzu
Ciąg dalszy uroczystości rocznicowych, organizowany przez samorząd gminy Żarnowiec, odbędzie się 14 lipca w Udorzu. Tego dnia zaplanowano mszę świętą w kaplicy
w Udorzu (godz. 12), a następnie przemarsz uczestników uroczystości pod pomnik żołnierzy batalionu „Parasol”, gdzie odczytany zostanie Apel Poległych, wygłoszone przemówienia i nastąpi złożenie kwiatów.
W okolicach Kąt, a następnie Udorza (przez te miejscowości odbywał się odwrót żołnierzy „Parasola” po akcji na Koppego) doszło do starć z kilkudziesięcioma niemieckimi żołnierzami. W gwałtownej wymianie ognia byli ranni. W potyczce koło Udorza, w czasie odskoku, zginął Stanisław Huskowski „Ali”. Nie przeżył też ranny „Orlik” (Wojciech Czerwiński). Niemcy pojmali kolejnych trzech akowców i przewieźli do więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie, gdzie 23 lub 24 lipca ich zamordowani. Byli to: Halina Grabowska „Zeta”, Bogusław Niepokój „Storch” i Tadeusz Ulankiewicz „Warski”.
