Od pięciu i pół wieku gospodarzami krakowskiej Skałki są paulini. Przybyli do Krakowa z klasztoru na Jasnej Górze z konkretnym zadaniem: zaopiekować się podupadającym sanktuarium św. Stanisława, biskupa męczennika, jednego z patronów chrześcijańskiej Polski. Dziś Skałka to oaza ciszy w zabieganym mieście, gdzie duch spotyka się z historią. A paulini rozpoczynają świętowanie tego szczególnego jubileuszu, organizowanego we współpracy z miastem i województwem pod hasłem „Na właściwym miejscu. 550 lat obecności paulinów na Skałce”.
Skałka to dla Polaków miejsce – symbol i klucz do polskiej historii oraz kultury. Długo można wymieniać postaci, daty, fakty i przypuszczenia związane ze Skałką. Od 550 lat bracia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika wypełniają tu misję, jaką powierzył im w 1472 roku kanonik krakowski Jan Długosz. 550 lat nieprzerwanej obecności paulinów na Skałce miało wpływ na miasto, na to, czego możemy doświadczyć tu dzisiaj.
− To moment historyczny, jesteśmy na progu jubileuszu fundacji, którą tutaj założył Jan Długosz, kanonik królewski. To było niezwykłe wydarzenie, bo wówczas paulini nie byli jeszcze tak bardzo znanym zakonem. Jubileusz to także okazja, żeby podziękować współbraciom, bo obok Jasnej Góry to jedyne miejsce, którego paulini nigdy nie opuścili pomimo różnych burz dziejowych. Wydarzenia jubileuszowe wpisujemy w cykl uroczystości, spotkań, koncertów, wystaw, w które włączają się Województwo Małopolskie i Miasto Kraków – podczas konferencji prasowej poświęconej jubileuszowi, która odbyła się 28 kwietnia, mówił o. dr Mariusz Tabulski, przeor klasztoru na Skałce, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Zakonu Paulinów.
Przeor przybliżył także program jubileuszu. Rozpocznie się on 8 maja uroczystościami św. Stanisława i słynną procesją z Wawelu na Skałkę, a zakończy wrześniowymi uroczystościami odpustowymi. W programie jubileuszu między innymi spotkania, koncerty, wystawy, rekolekcje, iluminacja.
W jubileuszowy program wpisuje się także tegoroczna odsłona Nocy Cracovia Sacra, realizowana w cyklu Krakowskich Nocy, w której paulini biorą udział każdego roku. 14 i 15 sierpnia będzie można zobaczyć zgromadzone przez zakonników unikatowe zbiory; jest to także okazja do zaprezentowania historii klasztoru i kościoła. Program jubileuszu [pdf]
Konferencja prasowa, poza przybliżeniem jubileuszowych wydarzeń, była także okazją do podsumowania dotychczasowej współpracy miasta i województwa z ojcami paulinami.
– 23 kwietnia 2021 roku podpisaliśmy list intencyjny w sprawie wspólnych przedsięwzięć z zakonem paulinów, który przede wszystkim dotyczył „Europejskiego szlaku dziedzictwa kulturowego paulinów” na terenie Małopolski. Cieszę się bardzo, że ta współpraca przynosi konkretne rezultaty. Podjęliśmy zobowiązanie, że w latach 2021–2022 przekażemy 425 tys. zł na różne zadania, w tym działania związane z tworzeniem i rozwojem szlaku, „Strategią rozwoju funkcji turystycznych bazyliki na Skałce w Krakowie”, a także na opiekę nad zabytkami skałecznymi – tak Witold Kozłowski, marszałek Województwa Małopolskiego, podsumował współpracę z paulinami, gratulując szczególnego jubileuszu. Na ważną rolę tej współpracy zwrócili uwagę także Iwona Gibas oraz Jan Tadeusz Duda reprezentujący województwo małopolskie.
− Dla Krakowa to rok ważnych jubileuszy, które pokazują wielowiekowe trwanie miasta i zakonów tworzących to miasto. Skałka jest ważnym elementem kulturowego krajobrazu, ważnym miejscem duchowym łączącym dawny Kraków z Kazimierzem, kontrapunktem dla Wawelu. Bardzo nam zależy, by to miejsce wyciszenia, kompletacji, ale też ważnych kontekstów patriotycznych, wykorzystywało turystyczny potencjał w zakresie turystyki pielgrzymkowej i kulturowej, także w kontekście rozwoju Kwartału Klimatycznego dla dzielnicy Kazimierz i rozwoju turystyki wodnej. Dla krakowian Skałka jest też miejscem z niezwykłym potencjałem − z jej ogrodami, otwartymi przestrzeniami, bogatym kontekstem kulturowym i kalendarzem procesji, odpustów i świąt. Cieszy mnie otwartość paulinów i potrzeba zbudowania z miastem i Województwem Małopolskim nowoczesnej opowieści o tym niezwykłym klasztorze nad Wisłą i wspólnego świętowania całorocznego jubileuszu Skałki – mówi Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury.
W wykorzystaniu potencjału turystycznego miejsca ma pomóc opracowana przy wsparciu finansowym województwa „Strategia rozwoju funkcji turystycznych bazyliki na Skałce w Krakowie”.
– Jest coś magicznego w tym miejscu. Ci, którzy przekraczają bramę Skałki, wyciszają się. Naszą intencją było to, by rozwijając funkcje turystyczne Skałki nie zniszczyć tego, co jest tu najważniejsze z punktu widzenia religii, ale też z punktu widzenia wartości historycznej, kulturowej i edukacyjnej – podkreślił Adam Kałucki, przedstawiciel agencji marketingowej Locativo, która przygotowała strategię.
Skałka wpisuje się w szlak ważnych klasztorów i opactw leżących nad Wisłą: poczynając od benedyktynów w Tyńcu, poprzez kamedułów na Srebrnej Górze, norbertanki na Salwatorze, a kończąc na cystersach w Mogile. Kościół na Skałce łączy w sobie walory religijne i narodowe, które wpłynęły na ukształtowanie szczególnej formy kultu św. Stanisława w Krakowie i obchodów z nim powiązanych. Tu mieści się także jedna z najważniejszych nekropolii narodowych – Panteon z kryptą zasłużonych, w których spoczywają m.in. Jan Długosz, Adam Asnyk, Karol Szymanowski i Czesław Miłosz.
Fot. Anna Latocha
