Jak śpiewali dawni flisacy, jak my śpiewamy: Przeorałeś flisie Wisełkę do Gdańska, A teraz przygrywasz na skrzypeczkach z pańska.
Wisła za czasów I Rzeczpospolitej była kręgosłupem transportowym państwa. Od 1466 roku, kiedy to cały żeglowny bieg Wisły znalazł się w polskich rękach, dzięki czemu nasze towary znalazły swoje okno na świat, zaczął się okres prosperity nazwany Złotym Wiekiem.
Od końca wojny trzynastoletniej szlak żeglownej Wisły się nie zmienił – od ujścia Przemszy koło Oświęcimia (żeglowne „zero”) aż do Gdańska. Krakowscy flisacy ten szlak przemierzają od wielu lat. Tradycyjną, drewnianą flotą – to Królewski Flis na Wiśle. Wypływa na początku maja, by pod koniec miesiąca cumować pod gdańskim Żurawiem. Wisła przeżywała okres rozkwitu w pierwszej połowie XVII wieku, kiedy rzeka obsługiwała lwią część handlu zagranicznego Rzeczpospolitej, a stosunek eksportu do importu w Gdańsku w przeliczeniu na twardy pieniądz wynosił jak 5:1. Samego zboża wiano 250000 korcy rocznie. Eksport Gdańska w 1641 roku zamknął się sumą 27 674 307 groszy pruskich, z czego 73% stanowiło zboże. Póki istniał handel na Wiśle, Polska była potęgą. Kiedy na skutek wojen Polska nie była w stanie dostarczyć Wisłą zboża, potęga Jej się chwiała.
Po upadku Rzeczpospolitej i podziale Wisły na trzy części, rzeka przestała mieć strategiczne znaczenie handlowe. Pozostał transport lokalny. Jednak flisackie tradycje Krakowa pozostały wspaniałe:
• Włóczkowie mieli swój cech. Oznaką władzy i prestiżu był (do dzisiaj przechowywany w Muzeum Krakowa) szefelin – laska cechowa.
• W 1836 roku w Krakowie było 700 zarejestrowanych łodzi i 2500 flisaków.
• Do dzisiaj w oktawę Bożego Ciała harcuje Lajkonik w otoczeniu włóczków. Kraków, marzec 2024 r.
• Odtworzone zostały najsłynniejsze typy łodzi: szkuta, byk oraz sztandarowa jednostka krakowska – galar. Ich plany przechowywane są na Wawelu.
• Muzeum Krakowa utworzyło Przystań Muzeum, gdzie cumują jednostki historyczne. Do zobaczenia na wodzie! Jarosław Kałuża Szyper Królewskiego Flisu na Wiśle
• W Barbórkę, która jest ich patronką, przy sarkofagu króla Kazimierza IV Jagiellończyka, w katedrze wawelskiej, jest wystawiana warta honorowa ku czci władcy, który ustanowił polską władzę nad rzeką.
•Odtworzone zostały najsłynniejsze typy łodzi: szkuta, byk oraz sztandarowa jednostka krakowska – galar. Ich plany przechowywane są na Wawelu.
• Muzeum Krakowa utworzyło Przystań Muzeum, gdzie cumują jednostki historyczne. Do zobaczenia na wodzie!
„Szlakiem dzielnic”
Publikujemy teksty zamieszczane na przestrzeni lat w biuletynie informacyjnym Dzielnicy I. Artykuł wraz z całym numerem można również pobrać we wersji cyfrowej na naszej stronie lub stronie Dzielnicy I Stare Miasto. Dodatkowo redakcja pozwoliła sobie ubogacić materiał archiwalnymi zdjęciami. Zachęcamy do lektury!
DZIELNICA I STARE MIASTO/MIEJSCE/WISŁA
Autor: Jarosław Kałuża Szyper Królewskiego Flisu na Wiśle
Fot. Statki pasażerskie przycumowane do jednego z brzegów Wisły. Na drugim planie widoczny Wawel./Most Podgórski. W głębi widoczna piecownia Koppersa i zabudowania Gazowni Miejskiej, kominy: Elektrowni Miejskiej oraz elektrowni Krakowskiej Miejskiej Kolei Elektrycznej./NAC
Zachęcamy do zapoznania się również z wersją cyfrową artykułu oraz całym numerem, który można pobrać ze strony Dzielnicy I Stare Miasto lub poniżej.
