Już po raz 16. Muzeum Krakowa organizuje Dni Pamięci Ofiar Gestapo. W tym roku obchody odbędą się w dniach od 8-12 września, a ich tematem przewodnim będą lokalność i sąsiedzkość, związana z działalnością konspiracyjną mieszkańców krakowskiej Krowodrzy.
W ramach tegorocznych Dni Pamięci Ofiar Gestapo zostanie również przybliżona sprawa niemieckiego obozu pracy przymusowej w Mogile. Na terenie byłego obozu wzniesiono w latach 50. XX w. m.in. gmach kina Światowid, w którym obecnie mieści się Muzeum Nowej Huty, oddział Muzeum Krakowa. Zagadnieniom tym zostaną poświęcone dwie wystawy plenerowe, cykl spotkań popularnonaukowych, spotkanie wspomnieniowe z rodzinami patronów tegorocznych Dni Pamięci Ofiar Gestapo. Temat zostanie także wyeksponowany w trakcie spacerów edukacyjnych oraz quizu online połączonego z grą miejską.
Patronami tegorocznych obchodów są:
Wanda Kurkiewicz (1896–1979) – w 1940 r. została zaprzysiężona do konspiracyjnej organizacji Związek Obrony Rzeczypospolitej. Pełniła funkcję łączniczki i zajmowała się kolportażem prasy podziemnej, przede wszystkim „Wiadomości Radiowych” i „Wiadomości”. Została aresztowana 30 kwietnia 1941 r. w przez Gestapo i osadzona w więzieniu Montelupich, później w więzieniu kobiecym, tzw. Klasztorze (Helclów). Została zwolniona z więzienia z powodów zdrowotnych. Wróciła do pracy konspiracyjnej. Zagrożona aresztowaniem w 1944 r., uciekła z Krakowa. Jej mąż został zamordowany w Katyniu.
Stanisław Szuro (1920–2020) – po agresji Związku Radzieckiego na Polskę przekroczył granicę litewską i został internowany. Od stycznia 1940 r. był zaangażowany w działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej. W 1942 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu przy ulicy Montelupich w Krakowie, następnie w obozie pracy przymusowej w Pustkowie na Podkarpaciu, obozie koncentracyjnym (KL) Sachsenhausen, KL Bergen-Belsen, KL Stuthoffu w Policach i obozie Barth koło Rostocku. Do Krakowa powrócił w czerwcu 1945 r. W czasie okupacji używał pseudonimu Zamorski, a po wojnie pseudonimu Kruk. W listopadzie 1946 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, skazany na karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich, praw honorowych oraz przepadek mienia. 17 marca 1947 r. na mocy amnestii z 22 lutego 1947 r. karę śmierci złagodzono mu do 15 lat pozbawienia wolności. Z odbywania pozostałego wymiaru kary został zwolniony postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 13 lipca 1956 r. Został zrehabilitowany w 1994 r., w 2008 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 2017 awansowany do stopnia majora. Pośmiertnie został awansowany do stopnia podpułkownika.
Program obchodów:
czwartek, 8 września (wstęp na wszystkie wydarzenia wolny, bez rezerwacji):
- 18.00–19.00 – Muzeum Nowej Huty (os. Centrum E 1, dawne kino Światowid): Panel dyskusyjny „Pomiędzy pamięcią, a historią”, poświęcony upamiętnieniu obozu Baulager 15/XIV założonego przez Niemców na obrzeżach dawnej wsi Mogiła (dziś dzielnica Nowa Huta)
Wprowadzenie: „Baulager 15/XIV w Mogile. Źródła, stan wiedzy” – kustosz Grzegorz Jeżowski, Muzeum Krakowa
W dyskusji udział wezmą: prof. dr hab. Łukasz T. Sroka (Uniwersytet Pedagogiczny), dr Wojciech Paduchowski (Instytut Pamięci Narodowej), kustosz Tomasz Owoc (kustosz Muzeum Hutnictwa w Chorzowie). Prowadzenie: zastępca dyrektora ds. programowych Jacek Salwiński, kierownik oddziału Muzeum Nowej Huty Karolina Żłobecka - 19.15 – otwarcie wystawy plenerowej „Baulager 15/XIV – miejsce (nie)pamięci”.
piątek, 9 września:
- 9.00 – msza w kościele św. Szczepana, ul. Henryka Sienkiewicza 19
- 10.00–10.40 – plac Inwalidów, uroczysty apel z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego ku czci ofiar Gestapo, złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej przy ul. Pomorskiej 2
- 10.45 – wręczenie nagród uczestnikom drugiej edycji akcji „Obok nas”, realizowanej w ramach Dni Pamięci Ofiar Gestapo 2022
- 11.00 – otwarcie wystawy plenerowej poświęconej patronom Dni Pamięci Ofiar Gestapo 2022, pl. Axentowicza
- 11.15–12.00 – oprowadzanie dla uczniów szkół (uczestników uroczystego apelu) po miejscach naznaczonych terrorem okupantów: ul. Wyspiańskiego, ul. Józefitów 5, plac Inwalidów
W dniach 9-11 września zwiedzanie wystawy „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956” i odbywać się będzie w godz. 9.00-17.00 w cenie biletu ulgowego.
Zwiedzanie cel dawnego aresztu gestapo – miejsca pamięci narodowej będzie bezpłatne w dniach 9-11 września, w godzinach od 9.00 do 17.00.
sobota, 10 września:
- 10.00 – cykl spotkań poświęconych historii dzielnicy (sala wystawy stałej w oddziale Ulica Pomorska, ul. Pomorska 2):
- 10.10–10.30 – „Był bastion jest ulica” – spotkanie poświęcone historii Bastionu II „Nowowiejskiego”, prowadzenie Piotr Opaliński (Muzeum Krakowa)
- 10.35–10.55 – „Historia kościoła św. Szczepana w latach 1939–1956” – prowadzenie ks. Leszek Garstka
- 11.00–11.20 – „Historia ulicy Pomorskiej opowiedziana przez zdjęcia: przedwojenne, wojenne, powojenne” – prowadzenie dr Maria Wąchała-Skindzier (MuFo)
- 11.25–11.45 – „Historia linii tramwajowej w ulicy Pomorskiej i Kazimierza Wielkiego” – prowadzenie Emil Bajorek
- Transmisja online na żywo na profilach oddziałów Muzeum Krakowa na Facebooku: Ulicy Pomorskiej, Fabryki Emalia Oskara Schindlera, Apteki pod Orłem.
- 12.00, 16.00 – oprowadzanie po wystawie stałej „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956” (oprowadzanie w cenie biletu ulgowego)
- 14.00–15.00 – spotkanie z rodziną Kurkiewiczów i rodziną Szurów: opowieść o wojennych losach Wandy Kurkiewicz, inż. Mieczysława Kurkiewicza, Grzegorza Kurkiewicza, Stanisława Szuro – sala wystawy stałej w oddziale Ulica Pomorska
- 14.30–16.00 – spacer edukacyjny na terenie byłego niemieckiego obozu Baulager 15/XIV. Oddział Muzeum Nowej Huty, os. Centrum E 1 (oprowadzanie w cenie 15 zł od osoby, zakup biletów w kasie muzealnej oddziału, możliwy zakup online)
W sobotę, 10 września, wystawa stała „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956”, będzie niedostępna dla zwiedzających indywidualnie w godzinach od 9.00-12.00 oraz 13.45-15.45.
niedziela, 11 września:
- 11.00–13.00 – spacer edukacyjny „Wokół placu Axentowicza”, prowadzenie Mariusz Bembenek – fotografik, miłośnik historii Krakowa (oprowadzanie w cenie biletu 15 zł od osoby, zakup biletów w kasie muzealnej przy ul. Pomorskiej 2, możliwy zakup online)
- 12.00, 16.00 – oprowadzanie po wystawie stałej „Krakowianie wobec terroru 1939–1945–1956” (oprowadzanie w cenie biletu ulgowego)
- 15.00–17.00 – spacer edukacyjny „Z Pomorskiej na Ruską” – śladami terroru komunistycznego w Krowodrzy (oprowadzanie w cenie biletu 15 zł od osoby, zakup biletów w kasie muzealnej przy ul. Pomorskiej 2, możliwy zakup online)
poniedziałek, 12 września:
- 9.00–15.00 – „Zakonspiruj Krowodrzę” – quiz historyczny online połączony z grą miejską w terenie dla młodzieży szkolnej w wieku 13–19 lat, przygotowany we współpracy z Biurem Edukacji Narodowej IPN w Krakowie (zgłoszenia: gry@muzeumkrakowa.pl).
Szczegółowe informacje na stronie internetowej muzeumkrakowa.pl.
