Dnia 19 maja 2020 r. minęło trzydzieści lat od poświęcenia Krzyża Katyńskiego, zlokalizowanego na placu im. ojca Adama Studzińskiego OP przy kościele św. Idziego w Krakowie. Ceremonii tej dokonał ówczesny metropolita krakowski, ksiądz kardynał Franciszek Macharski.
Krzyż Katyński to pomnik w postaci krzyża, który upamiętnia ofiary ludobójstwa, które przeszło do historii jako zbrodnia katyńska. Powstał on w początkach III Rzeczypospolitej, kiedy wreszcie można było otwarcie mówić całą prawdę o aktach sowieckiego bestialstwa dokonanych wiosną 1940 r. Krakowski Krzyż Katyński jest jednym z wielu materialnych śladów pamięci o pomordowanych polskich oficerach, znajdujących się w różnych miejscowościach. Pomniki przybierały rozmaite formy i stanowiły publiczną lekcję historii, tak aby w społecznej świadomości utrwaliła się prawda historyczna, którą komuniści przez tak wiele lat usiłowali trwale ukryć. Krzyż został umiejscowiony w pobliżu miejsca szczególnego, u podnóża Wawelu. Znajduje się kilkaset metrów od katedry w której od setek lat odbywają się uroczystości patriotyczne, tak ważne dla utrzymania tożsamości wspólnotowej wszystkich Polaków.
Krzyż Katyński został wykonany zgodnie z projektem artysty rzeźbiarza Jacka Marka, z ciemnobrązowego drewna. Konstrukcja mierzy pięć metrów. Na belce poprzecznej umieszczono złocony napis „KATYŃ” oraz daty „1940” i „1990”. U podnóża znajduje się tablica z granitu, na której wymieniono hasła – symbole, związane z najnowszą historią Polski, od miejsc zbrodni sowieckich na wschodzie poczynając, poprzez nazwy zakładów karnych w których więziono polskich patriotów w czasach stalinowskich, aż po miejsca protestów społecznych w czasach PRL-u, będące symbolem walki ówczesnej władzy z własnymi obywatelami. Krakowski Krzyż Katyński powstał dzięki fundacji Zarządu Regionu Małopolska NSZZ „Solidarność” oraz Komitetu Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego w Krakowie. Przez trzydzieści lat odbywały się tutaj różnorodne uroczystości patriotyczne, bardzo często po wcześniejszej mszy św. w katedrze wawelskiej. Poza przedstawicielami władz państwowych i samorządowych, duchowieństwa, służb mundurowych, związkowców, reprezentantów instytucji kultury i stowarzyszeń społecznych (w tym kombatanckich), wielokrotnie przybywała tutaj tłumnie młodzież szkół krakowskich wraz z nauczycielami i licznymi sztandarami, które stawały w szpalerze obok innych chorągwi reprezentujących przybyłe instytucje i organizacje. Palono znicze (często układane w znak krzyża) oraz składano okolicznościowe wiązanki kwiatów.
W 2010 r., po tragicznym locie do Smoleńska w dniu 10 kwietnia, Krzyż Katyński i otaczający go plac stały się miejscem spontanicznych demonstracji pamięci o zmarłych oraz wyrazów oddolnego patriotyzmu. Miejmy nadzieję, iż po odwołaniu zakazu zgromadzeń publicznych w związku ze stanem pandemii, ponownie będą tutaj organizowane podniosłe uroczystości patriotyczne, które zgromadzą tłumy mieszkańców Krakowa i licznych gości.
Tekst: Artur Jachna
Fot: Zygmunt Put – Krzyż Katyński, 1990 proj. Jacek Marek, pl. o. Adama Studzińskiego, Stare Miasto, Kraków.
CC BY-SA 4.0
