Krakowski oddział IPN wyremontował grób rodzinny, w którym spoczywa powstaniec styczniowy, artysta malarz Ludomir Benedyktowicz. W 162. rocznicę wybuchu powstania, 22 stycznia 2025 r. (godz. 13) na cmentarzu Rakowickim (kwatera Ra) odbędzie się krótka uroczystość pobłogosławienia odnowionego grobu.
Ludomir Benedyktowicz urodził się 5 sierpnia 1844 r. na Podlasiu. W 1861 r. rozpoczął naukę w Zakładzie Praktyki Leśnej. Gdy był na drugim roku studiów, wybuchło powstanie styczniowe. Wraz z innymi studentami-leśnikami dołączył do oddziałów powstańczych.
Walczył najpierw w oddziale partyzanckim Władysława Cichorskiego ps. „Zameczek”, a następnie w oddziale „Celnych Strzelców” Władysława Wilkoszewskiego ps. „Wirion”. Brał udział w walkach pod Mężeninem, Czyżewem, Ostrowem, Feliksowem i Brokiem. 14 marca 1863 r. podczas utarczki z Kozakami pod Feliksowem został poważnie ranny w lewą rękę, którą później trzeba było amputować. Ponadto jeden z napastników odciął mu szablą prawą dłoń.
Po wyleczeniu poświęcił się malarstwu. Aby móc malować, przymocował do kikuta specjalną protezę umożliwiającą trzymanie pędzla. Studiował w warszawskiej Szkole Rysunku a następnie na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Po powrocie do Warszawy został aresztowany i osadzony na kilka miesięcy w Cytadeli Warszawskiej. Po zwolnieniu zamieszkał w Krakowie a pod koniec życia we Lwowie.
Był wybitnym malarzem, m.in. obrazów o tematyce powstania styczniowego, a także pejzażystą i portrecistą. Był również działaczem społecznym, publicystą, wydał kilka tomików poezji.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., jako powstaniec styczniowy, został awansowany na podporucznika Wojska Polskiego oraz odznaczony Orderem Virtuti Militari. Zmarł 1 grudnia 1926 r. we Lwowie. W 1929 r. został ekshumowany i pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Grób Ludomira Benedyktowicza w 2022 r. został przez IPN wpisany do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski. W 2024 r. przeprowadziliśmy kompleksowy remont grobowca.
Powstanie styczniowe
To największy w XIX wieku polski zryw narodowy. Za datę jego rozpoczęcia przyjmujemy 22 stycznia 1863 r., gdy Komitet Centralny Narodowy wydał manifest powołujący Tymczasowy Rząd Narodowy. Powstanie pochłonęło kilkadziesiąt tysięcy ofiar i odcisnęło ogromne piętno na dążeniach niepodległościowych następnych pokoleń Polaków.
Groby wojenne i weteranów
Po wejściu w życie ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski (22 listopada 2018 r.) Instytut Pamięci Narodowej od 2020 r. wydaje środki finansowe na remonty i budowy grobów weteranów. Warto podkreślić, że to z krakowskiego Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa wyszła poprawka do ustawy, dzięki której dotyczy ona nie tylko grobów osób pochowanych w XX wieku, lecz wszystkich weteranów walk o niepodległość od roku 1768 (konfederacja barska).
Rok temu, 22 stycznia 2024 r., na cmentarzu Rakowickim odbyła się uroczystość przy nowym, sfinansowanym przez IPN, nagrobku innego powstańca styczniowego – Bronisława Kopystyńskiego (1844-1924).
Ludomir Benedyktowicz (1844-1926) z żoną. Fot. Janusz Ślęzak (IPN)
