„Za waszą i naszą wolność” – 30. rocznica powstania Autonomicznego Wydziału Wschodniego Solidarności Walczącej – pod takim hasłem spotkają się w Krakowie, w dniach 23-24 maja, naukowcy i dawni opozycjoniści z kilku krajów. Obrady będą się odbywać w Auli Wielkiej Akademii Ignatianum, ul. Mikołaja Kopernika 26. Języki konferencyjne to angielski, rosyjski, polski. Organizatorem całości jest Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Biuro Prezesa IPN, a koordynatorami dr Cecylia Kuta i Piotr Sieczkowski.
Autonomiczny Wydział Wschodni Solidarności Walczącej wspierał ruchy niepodległościowe w Związku Sowieckim. Polacy współpracowali z działaczami opozycji antykomunistycznej z byłych republik ZSRS, walczących o niepodległość. Starania garstki osób, które znalazły w sobie odwagę, by stanąć samotnie przeciw sowieckiej potędze będą przedmiotem obrad krakowskiej konferencji. Wezmą w niej udział m.in. goście z Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Czeczenii, Estonii, Gruzji, Litwy, Łotwy, Ukrainy, Rosji.
Ramowy program
23 maja 2018 r., w pierwszym dniu konferencji referaty wygłoszą naukowcy z Polski (m.in. dr Janusz Borowiec, dr Rafał Brzeski, Łukasz Sołtysik, dr Jerzy Targalski, dr Grzegorz Waligóra, Łukasz Wolak, dr Przemysław Zwiernik) i zagranicy (Alexander Rusetsky – Uniwersytet Kaukaski w Tbilisi, prof. Adas Jakubauskas – Uniwersytet w Wilnie, prof. Jazep Januszkiewicz – Białoruś, prof. Gulnara Abdulayeva – Ukraina).
24 maja 2018 r., w drugim dniu konferencji odbędą się panele dyskusyjne z udziałem byłych opozycjonistów. W pierwszym wezmą udział działacze Autonomicznego Wydziału Wschodniego z Polski: Jadwiga Chmielowska, Piotr Hlebowicz, Zbigniew Rutkowski i Kazimierz Michalczyk. Drugi panel odbędzie się z udziałem gości z krajów bałtyckich (Litwa, Łotwa, Estonia). Wezmą w nim udział: Adriusz Tučkus (Litwa), Ivars Nececkis (Łotwa) i Lagle Parek (Estonia). W trzecim panelu wystąpią goście z Białorusi, Ukrainy i Rosji: Zianon Pazniak (Białoruś), Mustafa Dżemilew (Ukraina), Oles Shevchenko (Ukraina), Aleksandr Podrabinek (Rosja). W ostatnim, czwartym panelu wezmą udział: David Berdzenishvili (Gruzja), Paruyr Hayrikyan (Armenia), Akhyad Idigov (Czeczenia), Isa Gambar (Azerbejdżan).
Skwer im. Turaszwiliego
Na zakończenie pierwszego dnia obrad, 23 maja o godz. 16.30 rozpocznie się uroczystość nadania skwerowi przy ul. Zwierzynieckiej w Krakowie nazwy Przyjaźni Polsko-Gruzińskiej im. kapitana Jerzego Turaszwiliego. Weźmie w niej udział m.in. ambasador Gruzji w Warszawie Ilia Darchiashvili.
Jerzy Turaszwili (1901-1977) był gruzińskim oficerem kontraktowym Wojska Polskiego, który nie wahał się stanąć w obronie nowej ojczyzny. Po ukończeniu Oficerskiej Szkoły Artylerii w 1924 r. został przydzielony do 6. Pułku Artylerii Polowej w Krakowie. Służył do 1939 r. W kampanii wrześniowej, jako dowódca 8. baterii 25. Pułku Artylerii Lekkiej wziął udział w bitwach pod Kutnem, Łęczycą i nad Bzurą, za co został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari. Od lipca 1944 r. zaangażował się z kolei w działania 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej.
Po wojnie Turaszwili pozostał w Krakowie. Pracował w Przedsiębiorstwie Energoprzem, amatorsko śpiewał w męskim chórze Hejnał. Był też jednym z członków założycieli Krakowskiego Klubu Jazdy Konnej. W wolnym czasie społecznie trenował kolejne pokolenia osób chcących się uczyć jazdy konnej. Od 1955 r. był sędzią Polskiego Związku Jeździeckiego.
Wystawa „Upadek imperium. Czas polsko-litewskiej współpracy”
Przy okazji konferencji na dziedzińcu Akademii Ignatianum eksponowana będzie wystawa „Upadek imperium. Czas polsko-litewskiej współpracy”. Została ona przygotowana siedem lat temu na 20. rocznicę tragicznych wydarzeń w Wilnie z 13 stycznia 1991 r., gdy nastąpił szturm wojsk sowieckich na bronioną przez Litwinów wieżę telewizyjną. Ekspozycja przypomina jednak nie tylko tamte tragiczne chwile, ale całą drogę Litwinów do niepodległego państwa oraz polsko-litewską współpracę w walce z sowieckim imperium. Autorami wystawy są Piotr Hlebowicz i Piotr Warisch, przy współpracy Joanny Dutki-Kąckiej.
