30 października 2025 r., w przeddzień 107. rocznicy wyzwolenia Krakowa z rąk austriackich, w dzielnicy Podgórze odbyły się uroczystości z udziałem dyrektora krakowskiego oddziału IPN dr. hab. Filipa Musiała. Dzień później dr Michał Wenklar, zastępca dyrektora, złożył kwiaty pod tablicą na Wieży Ratuszowej, upamiętniającą zajęcie 31 października 1918 r. odwachu (siedziby austriackiej straży) na Rynku (obiekt wyburzono w 1946 r.) i wystawienie tam polskiej warty.
Przed budynkiem Urzędu Miasta Krakowa w Rynku Podgórskim złożono kwiaty pod tablicą poświęconą Legionistom Podgórskim, poległym za ojczyznę. Następnie uroczystości przeniosły się na pl. Niepodległości, pod pomnik upamiętniający czyn zbrojny 1918 r. Program artystyczny zaprezentowała młodzież z IV LO im. Tadeusza Kościuszki oraz Szkoły Muzycznej I i II st. im. Bronisława Rutkowskiego. Złożono także kwiaty pod tablicą pamięci na dworcu Kraków Płaszów. W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele rodzin Antoniego Stawarza i Ludwika Iwaszki, zasłużonych dla wyzwolenia Krakowa w 1918 r.
Dworzec w Płaszowie był pierwszym skrawkiem wolnego Krakowa. Wieczorem 30 października 1918 r. oficer c.k. armii por. Antoni Stawarz zakomunikował pełniącym tam wartę Polakom, że w mieście wybuchła rewolucja, a polski rząd przejął władzę. Strzelcy przypięli do czapek biało-czerwone kokardy, rozbrojono austriackich żołnierzy. Telegrafem rozesłano po całej Galicji wiadomość: „Rewolucja w Krakowie. Rząd polski przejął władzę. Wstrzymać wszystkie transporty, które by chciały wyjechać poza granice kraju, skierować je na Kraków”.
Fot. Janusz Ślęzak (IPN)
