W dniach od 7 do 12 września Ulica Pomorska, oddział Muzeum Krakowa, zaprasza na 17. obchody Dni Pamięci Ofiar Gestapo. Tegoroczna edycja odbywa się w 80. rocznicę krwawej niemieckiej pacyfikacji Woli Justowskiej. Przeprowadzona została przez policję niemiecką w celu wykrycia tajnych drukarni na tym terenie. W jej efekcie rozstrzelano 21 osób, a 80 wywieziono do KL Auschwitz.
Program obchodów będzie poświęcony konspiracyjnym drukom, drukarniom oraz osobom zaangażowanym w wytwarzanie i dystrybuowanie prasy konspiracyjnej w Krakowie. Wydawane w podziemiu gazety i druki ulotne w okresie okupacji niemieckiej stały się ważnym orężem walki o podtrzymanie wiary w odzyskanie niepodległości, a przede wszystkim jednym z istotniejszych źródeł informacji, kształtowania postaw obywatelskich i edukacji. Okupant w naszym mieście bardzo się tego obawiał. Za konspiracyjną pracę wydawniczą groziła kara śmierci. Wielu krakowian z tego powodu zostało rozstrzelanych lub wywiezionych do obozów koncentracyjnych.
Patroni tegorocznych obchodów:
Tadeusz Jałocha, ps. „Kasper” (1920-1944). Był żołnierzem Armii Krajowej, pracownikiem Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych w Kosocicach oraz ich łącznikiem i gońcem. Brał udział w przygotowaniu „lewego” numeru gazety „Goniec Krakowski” w 1943 roku. Został aresztowany 3 sierpnia 1944 roku, gdy wiózł do drukarni w Kosocicach furmankę wypełniona papierem. Wkrótce został za to przez Niemców zamordowany.
Bronisław Hiksz (1907-1977). Mieszkał przy ul. Królowej Jadwigi w Krakowie, gdzie spędził większą część swojego życia. W latach trzydziestych ubiegłego wieku jako murarz brał udział m.in. w budowie Domu Śląskiego. Walczył jako żołnierz w wojnie obronnej z Niemcami we wrześniu 1939. Dostał się do niewoli, ale udało mu się z niej uciec. Podczas okupacji był aresztowany przez Niemców i więziony m.in. w więzieniu Montelupich i w KL Plaszow oraz w obozie pracy w miejscowości Kobyle. Po wojnie był zaangażowanym działaczem harcerskim.
Program
czwartek, 7 września
- godz. 18.00 – Otwarte spotkanie pt. „Pamięć o ofiarach pacyfikacji i Miejscu Pamięci na Woli Justowskiej”, Jan Grabowski (Muzeum Krakowa), Marzena Garzeł, radna Dzielnicy VII Zwierzyniec, ul. Pomorska 2
piątek, 8 września
- godz. 9.00 – Msza święta w kościele św. Szczepana, ul. H. Sienkiewicza 19
- godz. 10.00–10.40 – Uroczysty apel z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego ku czci ofiar gestapo i złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej, ul. Pomorska 2
- godz. 10.45 – Otwarcie wystawy plenerowej „Tajne druki i drukarnie w Krakowie w latach II wojny światowej”, pl. Inwalidów
- godz. 11.00–12.00 – Oprowadzanie po wystawie stałej „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956” dla uczniów szkół krakowskich – wstęp bezpłatny
sobota, 9 września
- godz. 10.00–14.30 – Sesja popularnonaukowa „Drukarstwo w służbie Niepodległej” poświęcona konspiracyjnym drukarniom i prasie podziemnej wydawanej w okresach walk o niepodległość Polski, sala Miedziana, pałac Krzysztofory, Rynek Główny 35 – wstęp bezpłatny
Program sesji popularnonaukowej:
- godz. 10.00 Otwarcie sesji: Dyrektor Jacek Salwiński
- 10.00 – 10.30 – „Babcia, bibuła, państwo Dąbrowscy – o tajnej drukarni „Robotnika” prowadzonej w Łodzi przez Józefa Piłsudskiego w latach 1899 – 1900”, dr Sebastian Adamkiewicz, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
- 10.30–11.00 – „Krakowskie konspiracyjne druki ulotne w okresie okupacji hitlerowskiej (zarys zagadnienia)”, Halina Grzywacz, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
- 11.00–11.30 – „Techniki druku wykorzystywanych przez konspiracyjne drukarnie i powielarnie w Krakowie w okresie okupacji niemieckiej”, Leszek Sibila, Muzeum Krakowa
- 11.30–12.00 – Przerwa kawowa
- 12.00–12.30 – „Aresztowania i represje w tajnych drukarniach Warszawy na wybranych przykładach więźniów Pawiaka”, Joanna Gierczyńska, Muzeum Więzienia Pawiak, Oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie.
- 12.30–13.00 – „Konspiracyjny Orzeł Biały jako przykład publicystyki politycznej Zrzeszenia WIN w Krakowie”, dr hab. Maciej Zakrzewski, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
- 13.00–13.30 – „Wydawnictwa drugiego obiegu w Krakowie w latach 1976–1990”, dr hab. Cecylia Kuta, Naczelnik Oddziałowego Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie
- 13.30–14.00 – Dyskusja
- godz. 16.00 – Wyjazd na Wolę Justowską połączony ze spacerem edukacyjnym po miejscach związanych z pacyfikacją 28.07.1943 r., odjazd z przystanku autobusowego przy pl. Inwalidów – od strony Parku Krakowskiego. Cena 15 zł (opłata w kasie muzealnej, ul. Pomorska 2; zakup online)
- godz. 16.30 – Spacer edukacyjny po miejscach związanych z pacyfikacją Woli Justowskiej 28.07.1943 r.
- Zwiedzanie wystawy stałej „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956” i dawnych cel gestapo w dniach 09-10 września w godz. 10.00-18.00, wstęp na wystawę w cenie 1 zł od osoby
niedziela, 10 września
- godz. 11.00 – Warsztat o drukarstwie konspiracyjnym w latach 80. XX w., ul Pomorska 2 – cena 1 zł od osoby
- godz. 15.00 – Wyjazd do Kosocic połączony ze spacerem edukacyjnym po miejscach związanych z Konspiracyjnymi Wojskowymi Zakładami Wydawniczymi Armii Krajowej; odjazd z przystanku autobusowego przy pl. Inwalidów – od strony Parku Krakowskiego. Cena 15 zł (opłata w kasie muzealnej, ul. Pomorska 2; zakup online)
- godz. 15.30 – Spacer edukacyjny po miejscach związanych z Konspiracyjnymi Wojskowymi Zakładami Wydawniczymi Armii Krajowej w Kosocicach.
- godz. 16.00– Oprowadzanie kuratorskie po wystawie stałej „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956” – cena 15 zł od osoby.
poniedziałek, 11 września
- godz. 9.00–15.00 – Gra miejska „Akcja Goniec” – quiz historyczny dla młodzieży szkolnej w wieku 13–19 lat. Zgłoszenia: gry@muzeumkrakowa.pl
Serdecznie zapraszamy młodzież szkolną z nauczycielami i opiekunami do udziału w grze miejskiej pt. „Akcja Goniec”, która tematycznie nawiązuje ona do dziejów Krakowa w latach 1939-1945. Zadaniem drużyn będzie zaangażowanie się w życie konspiracyjne okupowanego przez Niemców miasta, za sprawą wykonywania zadań i rozwiązywania zagadek.
Idea gry zawiera się w tradycyjnej formie rozgrywki w przestrzeni miasta (dzielnicy). Jest dedykowana dla uczniów szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych z terenu województwa małopolskiego. Nie ma potrzeby wcześniejszego przygotowywania się do udziału w niej, gdyż podczas jej trwania będziemy chcieli przekazać najważniejsze informacje dotyczące czasów II wojny światowej.
Dla najlepszych drużyn przewidziane zostały atrakcyjne nagrody rzeczowe i wydawnictwa muzealne.
Na zgłoszenia wysłane na adres gry@muzeumkrakowa.pl czekamy do 8 września, do godz. 16.00. Więcej informacji w Regulaminie Gry na stronie akcji.
wtorek, 12 września
- godz. 18.00 – Spotkanie z rodzinami żołnierzy AK zaangażowanymi w podziemną działalność wydawniczą oraz wykład „Historia konspiracyjnej drukarni w Kosocicach w okresie okupacji niemieckiej i ludzi ją tworzących”, sala Domu Weselnego Arom ul. Kuryłowicza 98, rezerwacja pod adresem: jalochajozef@gmail.com
Fot. Muzeum Krakowa
