Urodził się w Krakowie, przed wojną związany był z Wilnem, został zamordowany przez komunistów w Warszawie. 24 lutego 2023 r., w 70. rocznicę śmierci legendarnego dowódcy Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, w Warszawie i Krakowie złożymy hołd bohaterowi, który honor cenił ponad życie.
Gen. August Emil Fieldorf „Nil” był najwyższym rangą żołnierzem AK, który padł ofiarą zbrodni sądowej okresu stalinowskiego. W 1958 r. Generalna Prokuratura umorzyła postępowanie karne wobec generała z powodu braku dowodów winy, ale dopiero w 1989 r., po 36 latach od jego śmierci, postanowieniem prokuratora generalnego PRL gen. „Nil” został w pełni zrehabilitowany. Jego symboliczny grób znajduje się na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.
Program uroczystości w Krakowie
24 lutego 2023
- 9.30 – złożenie kwiatów pod tablicą pamięci umieszczoną na budynku przy ul. Lubicz 32 w Krakowie. Tutaj w 1895 r. urodził się August Emil Fieldorf.
- Przejście na ul. Topolową 22 do Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 im. Frycza-Modrzewskiego. Przyszły generał był uczniem tej placówki w latach 1901-1905. W 2018 r. w budynku szkoły odsłonięto tablicę pamiątkową, ufundowaną przez krakowski IPN, wmurowaną z inicjatywy rodziców dzieci, nauczycieli oraz rodziny „Nila”. Pod tablicą złożymy kwiaty.
- Spotkanie w auli szkoły. Prelekcja zastępcy dyrektora Oddziału IPN w Krakowie dr. Michała Wenklara, występ artystyczny uczniów, wręczenie nagród uczestnikom IV konkursu Dzielnicy II Grzegórzki poświęconego gen. „Nilowi”.
Organizatorzy: Ośrodek Edukacji Obywatelskiej filia Centrum Młodzieży im. dr. H. Jordana w Krakowie, Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie, Oddział IPN w Krakowie
Program wydarzeń i uroczystości w Warszawie
23 lutego 2023
- 18.00 – spektakl „Nil – historia bohatera” w reż. Wojciecha Rybakowskiego. Świetlica Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, ul. Rakowiecka 37.
24 lutego 2023
- 9.00-11.00 i 14.00-18.00 – indywidualne składanie kwiatów w miejscu stracenia gen. „Nila”. Muzeum przy ul. Rakowieckiej, pomieszczenie ze szczątkami po szubienicy. Zgłoszenia przyjmuje: sekretariat@muzeumrakowiecka37.pl, tel. 22 547 96 00.
- 12.00 – uroczystości państwowe pod tablicą upamiętniającą zamordowanych w więzieniu mokotowskim w okresie PRL, w których weźmie udział prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki i dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL oraz Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał.
- 13.30 – złożenie kwiatów na symbolicznym grobie gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”. Cmentarz Wojskowy, ul. Powązkowska 43/45, aleja A, kwatera 14, rząd IV.
- 15.00 – msza święta w intencji generała. Sanktuarium św. Ojca Pio na Gocławiu, ul. Fieldorfa 1.
- 16.00 – złożenie kwiatów pod pomnikiem gen. „Nila”. Róg ul. Fieldorfa i Wału Miedzeszyńskiego na Gocławiu.
- 17.30 – koncert „Nie proś ich o łaskę…”. Premiera utworu „Nil” w wykonaniu zespołu Stare Dziady. Terminal Kultury Gocław, ul. Jana Nowaka-Jeziorańskiego 24.
Organizatorzy: Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, Instytut Pamięci Narodowej. Patronat honorowy Ministerstwa Obrony Narodowej. Partner – Terminal Kultury Gocław.
August Emil Fieldorf „Nil”
Urodził się w 1895 r. Mając 17 lat wstąpił do Związku Strzeleckiego. W 1914 r. zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich i wyruszył na front rosyjski. Podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej przeszedł długi szlak bojowy. Po wojnie, w odrodzonej RP, pozostał w wojsku.
Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Po klęsce zdołał dotrzeć do Francji, a po jej upadku do Anglii. We wrześniu 1940 r., jako emisariusz Rządu na Uchodźstwie, przedostał się do okupowanej przez Niemców Warszawy i rozpoczął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej, a potem w Armii Krajowej. Od 1942 r. organizował Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej AK i nadzorował walkę bieżącą. W ostatnich miesiącach działalności AK pełnił również funkcję zastępcy jej dowódcy, gen. Leopolda Okulickiego.
Po aresztowaniu przez NKWD, nierozpoznany, w latach 1945-1947 był więziony w sowieckich łagrach na Uralu. Ponownie aresztowany po powrocie do Polski, został poddany brutalnemu śledztwu, ale do końca zachował nieugiętą postawę.
Jest najwyższym rangą oficerem AK, zgładzonym w wyniku mordu sądowego w czasach stalinowskich. Komuniści powiesili go 24 lutego 1953 r. w więzieniu mokotowskim. Ciało pogrzebano w nieznanym miejscu, być może na Łączce pod murami cmentarza wojskowego na Powązkach.
Tekst i foto: IPN Kraków
