Od zarania dziejów ludzkość korzystała z dobrodziejstwa rzek. Rzeki pełniły funkcje gospodarcze, służyły higienie, w przypadku powodzi stanowiły zagrożenie, ale też były miejscem rekreacji. Ten ostatni aspekt obecnie dominuje, dlatego został wybrany jako temat pierwszej wystawy o Wiśle w Muzeum Krakowa. Wystawie, którą do końca października można oglądać w Pałacu Krzysztofory towarzyszy bogaty program edukacyjny – w programie m.in. wykłady, warsztaty, spacery, inicjatywy plenerowe.
Wisła kojarzy się dziś mieszkańcom Krakowa głównie z miejscem spędzania czasu wolnego – w sposób bardzo różnorodny. Za punkt wyjścia na wystawie został przyjęty stan współczesny jako pretekst do spojrzenia wstecz, by pokazać historyczne korzenie poszczególnych sposobów rekreacji nad rzeką – ich ciągłość i zmianę. Wątki takie jak wykorzystanie Wisły w celach transportowych, gospodarczych, zagrożenie powodziowe stanowią jego kontekst oraz tło historyczne.
Tytułowa „re-kreacja” oznacza nie tylko relaks i wypoczynek. Forma zapisu sugeruje zaś, że obecnie temat sposobu wykorzystania rzeki jest na nowo szeroko dyskutowany, ścierają się różne pomysły i opinie. W ostatnich latach zauważyć można ponowny zwrot miast ku rzekom, docenienie ich roli w przestrzeni miejskiej. Powstają liczne projekty rewitalizacji, zmierzające do odtworzenia pozytywnych relacji miast z rzekami. Ich celem jest przekształcenie terenów nadrzecznych, nadanie im nowych funkcji, głównie reprezentacyjnych i rekreacyjnych. Rzeka w mieście ma być jego wizytówką. Także krakowska Wisła i jej najbliższa okolica są przekształcane, niejako kreowane na nowo poprzez działania instytucji miejskich, podmiotów komercyjnych, aktywistów, wreszcie poprzez codzienną aktywność jej użytkowników.
Na wystawie prezentowane są różne punkty widzenia, umożliwiona jest dyskusja, w której oddano głos rozmaitym środowiskom. Pokazane zostaną sylwetki osób zasłużonych, dla których Wisła stała się swoistym sposobem na życie. Jako „Rzecznicy Wisły” pojawiają się oni w poszczególnych salach.
Dla najmłodszych zwiedzających muzeum przygotowało dostosowane dla nich miejsca, gdzie m.in bohaterowie wydanej w związku z wystawą książeczki Plusk prezentują ciekawostki lub wyjaśniają trudne pojęcia. Wystawa jest w całości dostępna dla wszystkich dla osób z niepełnosprawnościami.
Projekt ma charakter wybitnie partycypacyjny – do współpracy zaproszono wiele osób i instytucji, które są partnerami wystawy, a w licznych przypadkach współautorami jej fragmentów.
Program edukacyjny towarzyszący wystawie „Wisła. Re-kreacja”
Wydarzenia towarzyszące wystawie będą odbywać się na wielu płaszczyznach – na wystawie, na wodzie i nad wodą.
HYDROZAGADKA, czyli dzień z wystawą „Wisła re-kreacja” w Pałacu Krzysztofory (sobota lub niedziela raz w miesiącu, od maja do października). Muzeum Krakowa wówczas zaproponuje:
OPROWADZANIA KURATORSKIE: „Z nurtem!” – oprowadzanie i spotkanie z kuratorem w przestrzeni wystawy – raz w miesiącu (także 13 maja w Noc Muzeów), limit – 25 osób
OPROWADZANIA RODZINNE: „Tropem krokodyla” – Muzeum Krakowa zaprasza wszystkich na zwiedzanie wystawy specjalną trasą przygotowaną dla najmłodszych odbiorców, pełną niespodzianek, zagadek i wiślanych wątków. Naszym przewodnikiem w tej wyprawie będzie właśnie krokodyl. A dlaczego? Tego właśnie będzie można dowiedzieć się na spotkaniu. Limit – 25 osób. Pierwszy termin: 22 maja (niedziela)
SZKOLENIA: Szkolenia dla przewodników miejskich oraz dla pracowników obsługi wystaw (kwiecień)
RZECZNICY RZEKI o RZECE, czyli cykl spotkań z gościem specjalnym – rzecznikiem wiślanym – są to spotkania z udziałem osób zaangażowanych w powstawanie ekspozycji, które, dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu, przybliżają poszczególne wątki. Limit – 25 osób. Tematy spotkań:
- Statkiem na parę w piękny rejs… – Tomasz Walczyk
Kiedy na Wiśle pojawił się pierwszy parostatek? Jak wyglądał? Jaki miał finał jego dziewiczy rejs? A także o tym, jak spędzano wolny czas na Wiśle, rozkoszując się pięknymi krajobrazami, czyli o rozwoju żeglugi pasażerskiej. Wydarzenie zaplanowane na maj.
- Drewniany, z żaglem czy sportowy – Krystyna oraz Jan Jerzy Czop
Przepełniona pasją, praktycznymi umiejętnościami i wiedzą prowadzących, opowieść o początkach i rozwoju sportów wodnych na Wiśle w Krakowie podparta piękną kolekcją kajaków różnego typu zgromadzonych na wystawie. Wydarzenia zaplanowane na czerwiec.
- Drygawki, szkuty i galary – Matylda Wejdman i Jarosław Kałuża
Spotykanie rozwijające wątki dotyczące drewnianych łodzi na Wiśle oraz flisactwa. Goście opowiedzą, dlaczego nie każda duża łódź na rzece pod Wawelem to galar, czym jest drygawka oraz jak odróżnić byka od szkuty. Z pewnością nie zabraknie też historii flisactwa i tradycji z nim związanych.
- Rzeka. Całe wszystko – Ewa Ciepielewska
Spotkanie z udziałem artystki wiślanej, performerki i aktywistki o tym jak dużo może dać nam rzeka. Jak może inspirować i motywować. W oparciu o obiekty zebrane w Sali poświęconej sztuce inspirowanej Wisłą.
OPOWIEDZIEĆ WISŁĘ: seria wykładów/odczytów eksplorujących poszczególne tematy poruszone w narracji wystawy:
- Jak dawniej nad Wisłą plażowano – Anna Kwiatek (Muzeum Krakowa) zaplanowane w lipcu
- Ziele w wianku, wianek ziela, czyli jakie rośliny kryją się w wiankach zaplanowane w sierpniu – Stefan Gawroński – spotkanie zapachowe z elementami dotykowymi
- Po co ptaki śpiewają – Kazimierz Walasz (Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne) – zaplanowane we wrześniu spotkanie dźwiękowe
- Tajemnice wiślanych brzegów, czyli walory rekreacyjne krakowskiego odcinka Wisły – Mateusz Niemiec (Muzeum Krakowa) – zaplanowane w październiku
- Drewniane łodzie na rzece – Jadwiga Klim (Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku) – zaplanowane w październiku
- Rzeczne opowieści – slajdowisko połączone ze wspomnieniami wypraw rzecznych (Orlean itp.), Ewa Ciepielewska – zaplanowane we wrześniu i w październiku
WŁASNO-RĘCZNIE: Warsztaty dla dzieci jak zrobić własne ilustracje do książki, skąd czerpać pomysły i inspiracje (Magdalena Smaga, Joanna Gellner), limit – 20 osób
Spotkanie bazujące na książeczce dla dzieci „PLUSK”, której bohaterów poznajemy w ostatniej sali wystawy – zaplanowane na wrzesień
KRAKÓW NAPRAWDĘ DLA WSZYSTKICH: Bezpłatne zajęcia realizowane w ramach cyklu „Kraków naprawdę dla wszystkich” z elementami dostępnościowymi:
- Tajemnice wiślanych brzegów – oprowadzanie kuratorskie po wystawie z tłumaczeniem na Polski Język Migowy PJM – zaplanowane w czerwcu
- Jak dawniej nad Wisłą plażowano – oprowadzanie kuratorskie po wystawie z elementami audiodeskrypcji i pomocami dotykowymi – zaplanowane we wrześniu
- Wespół-zespół – spacer wzdłuż rzeki połączony z warsztatami szkutniczymi z elementami audiodeskrypcji – zaplanowane w czerwcu
NA WIŚLE I NAD WISŁĄ: W ramach programu „Muzeum po sąsiedzku” Muzeum Krakowa płynie z wystawą planszową na pokładzie „Szwajcarki”, przybijając do wybranych miejsc w obrębie samego miasta, jak i poza jego granicami:
- Pychowicka Noc Kupały – plenerowa wystawa i odczyt (we współpracy z załogą galaru „Boudiccą”) – zaplanowane w czerwcu
- W żeglarskim klimacie – spotkanie w Mogile, w siedzibie tamtejszego Yacht Klubu, prezentacja wystawy połączona z piknikiem – zaplanowane 27 sierpnia
- Flis Królewski – udział w pierwszym etapie – uroczystość na zerowym kilometrze pod Oświęcimiem, uroczyste powitanie Flisu w Tyńcu – zaplanowane 28 kwietnia
Uroczyste przekazanie bandery Flisu pod wieżą Ratuszową w towarzystwie bicia dzwonu „Bolesław” – zaplanowane 30 września
Udział wspólnie z Muzeum Morskim w uroczystym finale Flisu w Gdańsku – zaplanowane na koniec maja
- Traszki i waszki, czyli wyprawa do lasu łęgowego (prowadzenie Matylda Wejdman) – las łęgowy to dżungla w środku miasta. Nieodkryty skarb niewiele ponad 3 kilometry od Wawelu. Nie tylko piękny i zielony, ale wartościowy ze względu na gatunki zwierząt, które możemy tutaj spotkać. Wspólnie będziemy zagłębiać się i zgłębiać tajemnice krakowskiej dżungli, w której spotkać można traszki, ważki, bobry i przepiękne gatunki ptaków.
- Co się kryje w krzakach i pokrzywach – spacer rowerowy wzdłuż Wisły (prowadzenie: Mateusz Niemiec). Wiślane brzegi są pełne niezwykłych obiektów. Znajdziemy tam nie tylko pokrzywy, osty i poparzone łydki, ale także wiele ciekawych obiektów, pomników, pamiątek historycznych oraz postindustrialnych przestrzeni porzuconych przez człowieka, a powoli odzyskiwanych przez naturę.
- Miasto z wody – rejs spacerowy dedykowany krakowianom (Matylda Wejdman, Mateusz Niemiec).
- Na Szwajcarce – Wystawa plenerowa prezentowana na galarze w sezonie (czerwiec-październik), wzbogacona o elementy dostępnościowe – przygotowane zostaną QR kody oraz wirtualna galeria fotografii z tekstami alternatywnymi
Otwarcie sezonu w porcie Muzeum – parada łodzi i przedstawienie jednostek odbędzie się w maju. Wystawie towarzyszy specjalne wydawnictwo skierowane do dzieci.
Wystawę można oglądać do 30 października w Pałacu Krzysztofory.
Godziny otwarcia wystawy: wtorek – niedziela, godz. 10.00 – 18.00.
Wystawa „Wisła. Re-kreacja”
Kurator wystawy: Mateusz Niemiec
Czas trwania wystawy: 30 października
Godziny otwarcia wystawy: wtorek – niedziela, godz. 10.00-18.00.
Fot. materiały prasowe
