23 sierpnia 1939 r. w Moskwie została podpisana umowa międzynarodowa, nazywana paktem Ribbentrop-Mołotow od nazwisk ministrów spraw zagranicznych III Rzeszy i Związku Radzieckiego lub paktem Hitler-Stalin. Istotą tej umowy był tajny załącznik, w który rozstrzygniętom.in. o podziale Polski, losie krajów bałtyckich. Brzmiał on tak:
“Przy okazji podpisania paktu o nieagresji między Rzeszą Niemiecką a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich niżej podpisani pełnomocnicy obu stron omówili w ściśle tajnych rozmowach kwestię granic swoich stref wpływów w Europie Wschodniej. Rozmowy te doprowadziły do następujących wniosków:
1. W przypadku terytorialnego i politycznego przegrupowania na terenach należących do państw bałtyckich (Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa), północna granica Litwy będzie stanowić granicę stref wpływów Niemiec i ZSRR. W związku z tym interes Litwy w rejonie Wilna jest uznawany przez każdą ze stron.
2. W przypadku terytorialnego i politycznego przegrupowania na terenach należących do państwa polskiego strefy wpływów Niemiec i ZSRR będą ograniczone w przybliżeniu linią rzek Narew, Wisła i San. Kwestia, czy interesy obu stron czynią pożądanym utrzymanie niepodległego państwa polskiego i jak takie państwo powinno być ograniczone, może zostać ostatecznie rozstrzygnięta dopiero w toku dalszych wydarzeń politycznych. W każdym razie oba rządy rozwiążą tę kwestię w drodze przyjaznego porozumienia.
3. W odniesieniu do Europy Południowo-Wschodniej strona radziecka zwraca uwagę na swoje zainteresowanie Besarabią. Strona niemiecka deklaruje; swoją całkowitą bezinteresowność polityczną w tych obszarach.
Niniejszy protokół będzie traktowany przez obie strony jako ściśle tajny. Moskwa, 23 sierpnia 1939 r. Za Rząd Rzeszy Niemieckiej: W. RIBBENTROP
Pełnomocnik Rządu ZSRR: W. MOŁOTOw”
Jak wynika z treści tego dokumentu Polska miała zostać podzielona między dwie strefy wpływu – to status kondominium. Ponadto te zbrodnicze państwa, nadały sobie prawo o decydowaniu o statusie państwa państwa polskiego. Chociaż formalnie przewidywały mozliwość niepodległego państwa, to przecież miało być ono pod ich wpływem i kontrolą. II Rzeczpospolita została zajęta 1 września 1939 r. przez wojska III Rzeszy, a 17 września 1939 r. przez wojska ZSRR. Przyniosło to ze sobą cierpienie fizyczne, psychiczne i tragedię eksterminacji. Warto w dzień kolejnej rocznicy podpisania paktu Hitler-Stalin pomyśleć, w jaki sposób porozumienie dwóch osób owładniętych obsesją władzy i nie liczących się z życiem innych ludzi mogło doprowadzić do stworzenia najpierw systemu represji w ich krajach, a potem do wybuchu wojny, która okazała się tak tragiczna dla całego świata.
Mariusz Jabłoński
