Dzisiaj 10 lutego przypada kolejna rocznica śmierci Feliksa Konecznego historyka, historiozofa, twórcy “nauki o cywilizacji”. Kraków upamiętnił badacza nazywając jego imieniem jedną z ulic na Żabińcu. Urodził się 1 listopada 1862 r., w Krakowie. Pochodził z polskiej rodziny, osiadłej na Morawach, za czasów panowania Jana III Sobieskiego. Około 1840 r. Józef Koneczny – ojciec Feliksa, zamieszkał w Krakowie, gdzie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Został jednak usunięty z uczelni za działalność niepodległościową. Podjął pracę, jako urzędnik kolei. Żonaty z Józefą Braza – matką Feliksa. Po jej śmierci, ożenił się z Heleną Nowakowską, która zajęła się wychowaniem jego dziecka. W 1883 r. Feliks z wyróżnieniem ukończył Gimnazjum św. Jacka w Krakowie a następnie podjął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wybitni badacze: Wincenty Zakrzewski, Stanisław Smolka, Michał Bobrzyński, Anatol Lewicki, Bolesław Ulanowski wpłynęli zarówno na warsztat, jak również na zakres i tematykę badań przyszłego historyka. Koneczny uczęszczał także na wykłady Franciszka Czernego-Schwarzenberga z geografii oraz Izydora Komornickiego z antropologii. Formacja filozoficzna przebiegła u Maurycego Straszewskiego oraz u księdza Stefana Pawlickiego. Duży wpływ na niego miał także Stanisław Tarnowski, na którego wykłady, seminaria i konwersatoria uczęszczał przez cały okres trwania studiów. Studia ukończył Koneczny obroną pracy doktorskiej w 1888 r. przedkładając rozprawę pt. Najdawniejsze stosunki Inflant z Polską do 1393 r. Z końcem 1889 r. udał się do Rzymu (w ramach ekspedycji naukowej zorganizowanej przez profesorów: Stanisława Smolkę i Wincentego Zakrzewskiego), gdzie uczestniczył w badaniach dokumentów archiwum watykańskiego, otwartego w 1886 r. Po przyjeździe do Polski zdobył pracę urzędnika kancelaryjnego a potem adiunkta w Akademii Umiejętności. Swoje obowiązki wykonywał do 1897 r. Dzięki dyrektorowi Karolowi Estreicherowi otrzymał pracę w Bibliotece Jagiellońskiej. To zapewniło mu stabilizację finansową i pozwoliło na podjęcie działań edukacyjnych, takich jak: odczyty, wykłady oraz publicystyka w ramach Towarzystwa Szkoły Ludowej, działającego na terenach Galicji oraz Śląska. Pracował także w Klubie Słowiańskim, powstałym jako przeciwwaga dla ruchu neoslawistycznego, popieranego przez władze carskiej Rosji. W październiku 1919 r. podjął pracę na stanowisku zastępcy profesora, na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Mając spory dorobek naukowy, rozpoczął starania o habilitację, którą uzyskał w 1920 r. W tym samym roku otrzymał także nominację na profesora nadzwyczajnego, a w październiku 1922 r. został profesorem zwyczajnym. Następnie objął katedrę historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie w Wilnie.
W 1929 r. powrócił do Krakowa, gdzie już, jako profesor na emeryturze prowadził życie badacza – publicysty. W latach trzydziestych skupił się szczególnie na filozofii dziejów, etyce oraz zagadnieniach religijnych. Czasy II wojny światowej, to okres intensywnej pracy naukowej, również konspiracyjnej. Koneczny podzielił tragiczny los współrodaków, stracił dwóch synów i synową: Stanisława, który został zamordowany w Brandenburgu w 1944 r. oraz Czesława i jego żonę, zabitych w czasie Powstania Warszawskiego. Po wojnie, bezskutecznie starał się o pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pisał artykuły do tygodnika Niedziela oraz Tygodnika Warszawskiego. Zmarł 10 lutego 1949 r. mając 87 lat. Jego szczątki spoczywają na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie
Opracowanie Mariusz Jabłoński
Więcej na temat teorii Feliksa Konecznego można przeczytać np.:
Leszek Gawor Idea cywilizacyjnego pluralizmu Feliksa Konecznego
