We wtorek, 19 lutego 2019 r. w lokalu Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, zebrało się grono osób zainteresowanych tematem tradycyjnego wtorkowego wykładu dla publiczności. Zagadnienie zatytułowane: „Obrona krzyża i pacyfikacja Nowej Huty w kwietniu 1960 r.”, zaprezentował Pan dr Wojciech Paduchowski, badacz dziejów najnowszych, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
Dr Wojciech Paduchowski rozpoczął swoje wystąpienie od refleksji metodologicznych (m.in. nad pamięcią historyczną) i historiograficznych (tu istotna była kwestia stopnia kompletności opracowania wziętego na warsztat zagadnienia), które kilkakrotnie pojawiały się jeszcze w trakcie wykładu. Nie krył rozterek, które towarzyszyły mu przy opracowywaniu złożonego z rozlicznych kontekstów kulturowych, tematu obrony krzyża i pacyfikacji dokonanej przez siły aparatu przymusu komunistycznego na zaangażowanych w sprawę mieszkańcach Nowej Huty.
Punktem wyjścia, swoistym wstępem, było dla Historyka przedstawienie genezy społeczno-ekonomiczno-politycznej powstania kombinatu metalurgicznego i nowego miasta opodal Krakowa. Erudycyjnie i z wykorzystaniem metod psycho- i socjohistorycznych, przedstawił tło historyczne a następnie genezę i przebieg kwietniowych wydarzeń, które wydarzy się u zbiegu ówczesnych ulic Żeromskiego, Majakowskiego i Marksa. Prelegent odwoływał się przy tym nie tylko do historii lokalnej czy też dziejów politycznych PRL-u, ale wykazał znajomość historii Kościoła rzymskokatolickiego w omawianym okresie. Rekonstrukcja chronologiczno-problemowa zaistniałych wydarzeń, uzupełniona została stosownym materiałem archiwalnym, a szczególnie odpowiednio dobranymi, bardzo cennymi fotografiami, których kopie dr Paduchowski zamieścił w prezentacji multimedialnej. Po przedstawieniu konsekwencji zaistniałych wydarzeń, a szczególnie represji zastosowanych przez władze komunistyczne, Historyk skupił się na pamięci historycznej i swoistym micie obrony krzyża, jaki wytworzył się w zbiorowej świadomości społeczności lokalnej a także znalazł swoje odbicie w pracach historyków.
Tekst i fotografie: Artur Jachna
