Krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z innymi instytucjami zajmującymi się problematyką patriotyczną i antykomunistyczną, zorganizował cykl dwudniowych obchodów 15. rocznicy śmierci gen. bryg. Ryszarda Kuklińskiego (13.06.1939 – 11.02.2004). Honorowy patronat nad przedsięwzięciem objęła Pani Anna Maria Anders, Sekretarz Stanu w Kancelarii Rady Ministrów RP.
W niedzielę 10 lutego 2019 r. w krakowskim kościele braci mniejszych Kapucynów, odprawiona została uroczysta msza św., koncelebrowana przez kapelana środowisk kombatanckich i niepodległościowych Krakowa, ojca Jerzego Pająka OFM Cap.
Bezpośrednio po nabożeństwie, w auli klasztornej, odbył się panel dyskusyjny zatytułowany: „Samotna misja” – rzecz o Polaku, który ocalił Europę od nuklearnej zagłady, połączony z prezentacją fragmentów filmów dokumentalnych. Dyskusję moderował Pan Dobrosław Rodziewicz, a za stołem zasiedli historycy: Tadeusz M. Płużański, prezes Fundacji „Łączka” oraz dr Wojciech Paduchowski z krakowskiego oddziału IPN.
Wystąpienia prelegentów dotyczyły nie tylko oceny działalności R. Kuklińskiego, ale również epoki historycznej w której przyszło mu żyć i działać. T.M. Płużański wspomniał m.in. o agenturze w Wojsku Polskim okresu powojennego, na temat stosunku mundurowych do powojennego podziemia niepodległościowego a także o LWP czasów stanu wojennego. Zwrócił ponadto uwagę na proces kształtowania się i umacniania pozycji, nowych „elit” w środowisku aparatu represji okresu PRL-u. Dr W. Paduchowski z kolei mówił m.in. o wojennej genezie LWP, mentalnym wpływie zasadniczej służby wojskowej na społeczeństwo polskie okresu PRL-u a także na temat relacji pomiędzy polskimi a sowieckimi oficerami i o przypadkach ucieczek Polaków na zachód. Warto dodać, iż historycy nieco różnili się co do oceny osoby R. Kuklińskiego. O ile Płużański nazwał generała „ostatnim żołnierzem niezłomnym”, „który nie zdążył do AK, ale odrobi tę lekcję z nawiązką”, to Paduchowski – nawiązując do badań profesora Sławomira Cenckiewicza – skłonny był bardziej do określenia drogi życia Kuklińskiego, jako „przemiany z Szawła w Pawła”, „Babinicza” II połowy XX wieku, który na podstawie własnej oceny wydarzeń 1968 i 1970 roku oraz znajomości tajnych planów sowieckich, „stanął po dobrej stronie”. Dyskutanci pochylili się również nad „białymi plamami”, jakie wciąż istnieją w biografii „pierwszego polskiego oficera w NATO” (sformułowanie dra Jerzego Bukowskiego). Nie wiemy jeszcze wszystkiego o sprawie, m.in. ze względu na fakt, iż część źródeł archiwalnych, nie została do tej pory odtajniona. Zgromadzona na sali publiczność ochoczo włączyła się w dyskusję, która przybierała miejscami bardzo emocjonalny charakter.
W poniedziałek 11 lutego, składano uroczyście wiązanki kwiatów przed dwoma krakowskimi pomnikami związanymi z osobą Ryszarda Kuklińskiego: popiersiem w galerii wielkich Polaków w Parku Dra Henryka Jordana oraz niedawno odsłonięty pomnik na Placu im. Jana Nowaka Jeziorańskiego.
Tekst i fotografie: Artur Jachna
