Kalendarium

Prezentowane kalendarium przedstawia wybrane wydarzenia z historii Polski oraz z dziejów Krakowa. Zastosowaliśmy klaendarium nawiązujące do początku roku szkolnego.

Kalendarium dziejów Polski

1 września 1939

Wybuch II wojny światowej w 1939 r. Niemcy atakując Polskę wywołały najtragiczniejszy konklikt w dziejach, który pochłonął miliony ofiar. Jak podaje Norman Davies w publikacji “Europa walczy 1939-1945”, w opracowaniach istnieje spora różnica co do ofiar II wojny światowej. Są tam takie liczby jak : 62 miliony (37 milionów cywilów i 25 milionów żołnierzy), 38,2 milionów (24 milionów cywilów i 14,2 milionów żołnierzy) czy wreszcie 25,95 milionów (16,6 milionów cywilów i 9,3 milionów żołnierzy). Jeremy Black w World War Two: A Military History podaje liczbę 21 milionów poległych żołnierzy i ponad 38 milionów zabitych cywilów, co daje liczby 59 milionów osób.  Obywateli polskich zgineło 6 milionów osób. Sejm RP w 2014 r. ustanowił Dzień Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej obchodzony 1 września

2 września 1945

Powołanie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN).  W Warszawie, powołano „Zrzeszenie Wolność i Niepodległość” (WiN), które stało się z czasem największą polską antykomunistyczną organizacją niepodległościową, działającą w latach 1945–1947

***

1 października 1805
Powstanie Liceum Krzemienieckiego. W Krzemieńcu na Wołyniu, dzięki staraniom Tadeusza Czackiego, zostało otwarte słynne Liceum Krzemienieckie (Ateny Wołyńskie), istniejące w latach 1805–1831, reaktywowane w latach 1922–1939. Było ważnym polskim ośrodkiem kulturotwórczym.

2 października 1413
Unia Horodelska. W Horodle zawarto unię pomiędzy Koroną Królestwa Polskiego a Wielkim Księstwem Litewskim. Niezwykle ważnym ustaleniem było zrównanie w prawach bojarów litewskich z polską szlachtą. Rody bojarskie zostały przyjęte do polskich i mogły tworzyć własne wielopokoleniowe rody herbowe. To zwiększyło ich rolę i znaczenie. Unia także potwierdziła wspólną politykę obu państw i ich ścisły związek

2 października 1939
Kapitulacja polskiego garnizonu na Helu. Działania wojenne rozpoczęły się na Wybrzeżu atakiem na Westerplatte 1 września. Dowódcą obrony Wybrzeża był kadm. Józef Unrug. Po zakończeniu walk o Kepę Oksywską 19 września dowodzony przez kadm. Włodzimierza Steyera Hel pozostał jedynym na Wybrzeżu punktem obrony. Wobec braku żywności i amunicji obrońcy półwyspu musieli się poddać

6 października 1788
Pierwsze obrany Sejmu Wielkiego. W Warszawie rozpoczął obrady sejm, nazwany później Sejmem Czteroletnim lub Sejmem Wielkim, którego największym dziełem stała się konstytucja uchwalona 3 maja 1791 r.

11 października 1779
Śmierć Kazimierza Pułaskiego. W bitwie pod Savannah zginął Kazimierz Pułaski, bohater Polski i Stanów Zjednoczonych. Obok Tadeusza Kościuszki najbardziej znany Polak walczący o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Co roku Amerykanie obchodzą Dzień Pamięci Generała Pułaskiego (General Pulaski Memorial Day) przypadający w rocznicę jego śmierci

12 października 1921
Podział Górnego Śląska. Liga Narodów zdecydowała o podziale Górnego Śląska i przyznała Polsce powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, świętochłowicki i tarnogórski oraz części kilku innych

14 października 1773
Powstanie KEN-u. Sejm Rzeczypospolitej powołał Komisję Edukacji Narodowej, której zadaniem była odbudowa systemu oświaty w Polsce. W tym samym roku papież Klemens XIV dokonał kasaty zakonu jezuitów. Jezuici prowadzili w Polsce większość szkół, tak więc po ich kasacie potrzebna była ich reorganizacja oraz zmiana nauczania. Na podstawie ustawy Karta nauczyciela z 1982 r. – 14 października obchodzony jest jako Dzień Edukacji Narodowej

16 października 1978
Polak-papieżem. Na konklawe w Watykanie na urząd papieża został wybrany metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła, który przybrał imię Jana Pawła II. Sejm RP w 2005 r. ustanowił Dzień Papieża Jana Pawła II na 16 października. W kościele katolickim w Polsce obchodzony jest także Dzień Papieski w każdą niedzielę poprzedzającą rocznicę wyboru

19 października 1984
Uprowadzenie ks. Jerzego Popiełuszki. Podczas drogi powrotnej z Bydgoszczy do Warszawy został uprowadzony przez funkcjonariuszy SB ksiądz Jerzy Popiełuszko, następnie zamordowany. Sejm RP w 2018 r. ustanowił Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych obchodzony 19 października

25 października 1823
Koniec budowy Kopca Kościuszki. Prace trwające od 16 października 1820 r. zaowocowały powstaniem budowli ziemnej liczącej 80 metrów średnicy u podstawy oraz 34 metry wysokości. W 1854 r. wybudowano w otoczeniu kopca fort cytadelowy „Kościuszko” w ramach Festung Krakau (Twierdzy Kraków). Kopiec był hołdem złożonym Naczelnikowi przez naród polski

25 października 1952
Emisja pierwszego programu Telewizji Polskiej. W Warszawie zaczęła nadawać Telewizja Polska. W ten dzień Doświadczalna Stacja Telewizyjna Instytutu Łączności, znajdująca się przy ul. Ratuszowej w Warszawie, wyemitowała pierwszy eksperymentalny polski program. Próby miały miejsce jednak już znacznie wcześniej: 26 sierpnia 1939 r. pierwszą próbną transmisję telewizyjną nadano w Warszawie z udziałem Mieczysława Fogga

27 października1917
Powstanie Rady Regencyjnej. Rada Regencyjna Królestwa Polskiego, która stała się władzą zwierzchnią, rozpoczęła swoje urzędowanie. Powstała na mocy reskryptów państw pruskiego i austro-węgierskiego. Przejmowała coraz więcej władzy, m.in. sądowniczą, oświatową, zdrowotną. 7 października 1918 r. proklamowała niepodległość Polski. Po przybyciu Józefa Piłsudskiego do Polski przekazała władzę w jego ręce 14 listopada 1918 r.

29 października 1611
Hołd ruski. Hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski przywiódł przed oblicze polskiego króla Zygmunta III Wazy zdetronizowanego cara Wasyla IV Szujskiego z rodziną. Oddał on hołd majestatowi Rzeczypospolitej i uznał swoją przegraną w wojnie z Rzeczypospolitą Obojga Narodów

29 października 1909
Powstanie TOPR-u. We Lwowie zostało zarejestrowane Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, m.in. dzięki staraniom Mariusza Zaruskiego

31 października 1918
Wyzwolenie Krakowa z rąk Austro-Węgier. W wyniku akcji polskich wojskowych kierowanych przez por. Antoniego Stawarza, Kraków jako pierwsze miasto w Polsce odzyskał niepodległość

***

1 listopada1918
Wojna polsko-ukraińska o przynależność terytorialną Małopolski Wschodniej. Zakończyła się ona w lipcu 1919 r. zwycięstwem Polaków

4 listopada1794
Rzeź Pragi. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej wojska rosyjskie pod dowództwem Aleksandra Suworowa dokonały rzezi mieszkańców warszawskiej Pragi. Rosjanie zabili wtedy 20 tysięcy osób

6 listopada1939
„Sonderaktion Krakau”. Okupanci niemieccy aresztowali ponad 180 osób – wykładowców Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczej, Akademii Handlowej, KUL-u i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, 2 pracowników administracyjnych UJ, 3 studentów, 6 nauczycieli szkół średnich oraz 6 przypadkowych osób. Zostali oni wywiezieni do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen

11 listopada 1918
Odzyskanie niepodległości. Symboliczny dzień, z którym Polacy związali odzyskanie niepodległości po 123 latach zaborów. W tym dniu zawarto rozejm w lesie Compiegne kończący I wojnę światową. Sejm RP ustanowił w 1937 r. Święto Niepodległości, zniesione w 1945 r. przez Krajową Radę Narodową. Przywrócił je Sejm PRL w 1989 r., ustanawiając Narodowe Święto Niepodległości

14 listopada1990
Podpisano w Warszawie polsko-niemiecki traktat potwierdzający granicę na Odrze i Nysie Łużyckiej. Strony zobowiązały się do poszanowania swej suwerenności i integralności terytorialnej oraz do rezygnacji z roszczeń terytorialnych i do niewysuwania ich w przyszłości

15 listopada 1920
Utworzono Wolne Miasto Gdańsk, autonomiczne miasto-państwo pod kuratelą Ligi Narodów, powstałe w wyniku traktatu wersalskiego. W jego skład wchodził Gdańsk, Sopot oraz powiaty Gdańskie Wyżyny, Gdańskie Niziny, Wielkie Żuławy. Wolne Miasto Gdańsk miało własną konstytucję, hymn, parlament oraz senat. Sprawy zagraniczne były reprezentowane przez państwo polskie. Wysoki Komisarz Ligi Narodów i Komisarz Generalny RP mogli ingerować w kompetencje władz Wolnego Miasta Gdańska

16 listopada 1918
Józef Piłsudski poinformował telegramem rządy państw zachodnich i Stany Zjednoczone o powstaniu państwa polskiego.

25 listopada1967
Premiera “Dziadów”. W ten dzień miała miejsce premiera „Dziadów” Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka. Spektakl wzbudził patriotyczne i antyrosyjskie nastroje, został zdjęty ze sceny już 30 stycznia 1968 r.

27 listopada 1941
Zakończyła się bitwa o Tobruk. Była to twierdza aliancka w północnej Afryce (obecnie Libia) od wiosny 1941 r., którą usiłowali zdobyć Niemcy i Włosi. Wojska alianckie z polską Samodzielną Brygadą Strzelców Karpackich pod dowództwem gen. Stanisława Kopańskiego walczyły z wojskami niemiecko-włoskimi, broniąc twierdzy. 27 listopada 1941 r. podczas operacji „Crusader” oddziały alianckie przełamały oblężenie

28 listopada1627
Bitwa morska pod Oliwą (obecnie dzielnica Gdańska). W czasie jej trwania  flota polska pokonała flotę szwedzką

29 listopada 1830
Powstanie listopadowe. W ten dzień w Warszawie wybuchło powstanie listopadowe, jeden z największych zrywów niepodległościowych w okresie zaborów

29 listopada 1918
Urząd Naczelnika.Józef Piłsudski objął urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, po tym jak uprawomocnił się dekret o samorozwiązaniu się Rady Regencyjnej. Od grudnia 1919 r. sprawował urząd Naczelnika Państwa do 14 grudnia 1922 r., kiedy to złożył go na ręce prezydenta RP Gabriela Narutowicza

30 listopada1808
Bitwa pod Samosierrą.Podczas kampanii Napoleona w Hiszpanii 3 szwadron polskiego 1 Pułku Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskie,j pod dowództwem Jana Kozietulskiego w wąwozie pod Somosierrą pokonał szarżą cztery baterie wojsk hiszpańskich, dzięki czemu Napoleonowi otwarła się droga do Madrytu

***

1 grudnia 1602
Sanktuarium w kalwarii Zebrzydowskiej. Mikołaj Zebrzydowski, wojewoda krakowski, wystawił zakonowi bernardynów akt fundacyjny oraz przekazał teren pod budowę klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej.

2 grudnia1789
“Czarna procesja”. Ubrani na czarno mieszczanie udali się karetami z warszawskiego ratusza  na Rynku Starego Miasta pod Zamek Królewski – gdzie obradował Sejm Czteroletni. Tam na ręce króla Stanisława Augusta Poniatowskiego złożyli petycję domagającą się przyznania praw publicznych mieszczanom

6 grudnia1656
Traktat w radnot. W czasie wojny polsko-szwedzkiej 1655–1660 w Radnot w Siedmiogrodzie (obecnie Rumunia) podpisany został traktat rozbiorowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sygnatariuszami byli przedstawiciele króla Szwecji Karola X Gustawa i księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego. Traktat nie wszedł w życie

11 grudnia 1922
Zaprzysięzenie I prezydenta RP. Gabriel Narutowicz został zaprzysiężony na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.14 grudnia Naczelnik Państwa Józef Piłsudski złożył swój urząd na jego ręce. 16 grudnia prezydent Gabriel Narutowicz został zastrzelony. Pogrzeb głowy państwa odbył się 19 grudnia

11 grudnia 1942
Obóz dla dzieci. W Łodzi rozpoczął swoją działalność niemiecki obóz dla dzieci. Przez obóz przeszło ok. 12–13 tysięcy dzieci

13 grudnia1981
Wprowadzenie stanu wojennego. Oddziały ZOMO rozpoczęły akcję aresztowań działaczy opozycyjnych na podstawie decyzji Rady Państwa o wprowadzeniu stanu wojennego z 12 grudnia 1981 r. Rozpoczął się czas prześladowania narodu ze strony władzy. 22 lipca 1983 r. stan wojenny został zniesiony. Sejm RP w 2002 r. ustanowił Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego na 13 grudnia

15 grudnia1981
Pacyfikacja kopalni “Manifest Lipcowy”.Podczas stanu wojennego oddziały ZOMO spacyfi kowały górników kopalni w Jastrzębiu-Zdroju, raniąc cztery osoby

16 grudnia1980
Pomnik Poległych Stoczniowców 1970. W Gdańsku 18 grudnia 1980 r.odsłonięto ten pomnik  Składa się z trzech krzyży, z których każdy mierzy 42 metry wysokości. Na każdym z nich zawieszona jest kotwica

16 grudnia1981
Pacyfikacjastrajku w kopalni “Wujek” w Katowicach. Na początku  stanu wojennego oddziały ZOMO spacyfikowały górników tej kopalni zabijając 9 górników i 23 raniąc

17 grudnia1970
W trakcie protestów robotniczych na Wybrzeżu (14–22 grudnia 1970 r.) w Gdyni doszło do masakry robotników stoczni im. Komuny Paryskiej, podczas której zginęło 10 osób, a w Szczecinie – do walk ulicznych, w których zginęło 16 osób (tzw. „czarny czwartek”)

18 grudnia1921
Mecz z Węgrami. Pierwszy miedzynarodowy mecz reprezentacja Polski w piłce nożnej rozegrała 18 grudnia 1921 r. przegrywając 0:1.

23 grudnia1595
Unia brzeska. Papież Klemens VII wydał bullę Magnus Dominus et laudabilis nimis, którą zatwierdził unię brzeską. Część Cerkwi prawosławnej na terenie Rzeczypospolitej połączyła się z Kościołem katolickim. Powstała cerkiew greckokatolicka

25 grudnia1932
Została wydana pierwsza z czterech ksiąg przygód Koziołka Matołka autorstwa Kornela Makuszyńskiego i Mariana Walentynowicza. Historia wędrującego koziołka jest uznawana za prekursorkę polskiego komiksu

26 grudnia 1655
Koniec oblęzenia jasnej Góry. Zakończyło się oblężenie Jasnej Góry przez wojska szwedzkie. Obrona klasztoru kierowana przez o. Augustyna Kordeckiego stała się momentem przełomowym w wojnie polsko-szwedzkiej z lat 1655–1660

27 grudnia1918
Powstanie wielkopolskie. 27 grudnia 1918 r. na ulicach Poznania wybuchło zwycięskie powstanie wielkopolskie, trwające do 19 lutego 1919 r. Sejm RP w 2021 r. ustanowił Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego na 27 grudnia

1 kwietnia 1579
Król Stefan Batory założył Uniwersytet Wileński

1 kwietnia 1656
Podczas potopu szwedzkiego 1 kwietnia 1656 r. w katedrze lwowskiej przed wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej król Jan Kazimierz obrał Matkę Jezusa Chrystusa za swoją patronkę oraz Królową Polski i innych jego ziem, prosząc o zwycięstwo nad wojskami szwedzkimi

2 kwietnia 1997
Zgromadzenie Narodowe uchwaliło Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej

4 kwietnia 1794
W trakcie trwania insurekcji kościuszkowskiej miała miejsce zwycięska bitwa pod Racławicami wojsk polskich nad rosyjskimi

5 kwietnia1883
Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego Karol Olszewski i Zygmunt Wróblewski jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia tlenu

6 kwietnia 1990
Sejm uchwalił ustawy o Policji, Urzędzie Ochrony Państwa i Urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych, co doprowadziło do przekształcenia Milicji Obywatelskiej w Policję oraz zastąpienie zlikwidowanej Służby Bezpieczeństwa – Urzędem Ochrony Państwa

9 kwietnia 1241
Podczas bitwy pod Legnicą w walce z mongolskimi najeźdźcami zginął książę Henryk Pobożny

10 kwietnia 1525
Hoł pruski. Książę pruski Albrecht Hohenzollern złożył w Krakowie hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu

10 kwietnia 2010
Katastrota samolotu pod Smoleńskiem lecącego z delegacją polską na uroczystość upamiętniającą zamordowanych przez służby sowieckie  Polaków w Katyniu i innych miejscach. W katastrowie zginęli wszyscy lecący, w tym prezydent RP prof. Lech Kaczyński z małżonką

11 kwietnia 1079
W Krakowie z polecenia króla Bolesława Śmiałego zamordowany został biskup Stanisław ze Szczepanowa

13 kwietnia 1943
Niemcy opublikowały informację o odkryciu na terenie ZSRR masowych grobów polskich ofi cerów. W 2007 r. Sejm RP ustanowił 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofi ar Zbrodni Katyńskiej

14 kwietnia 966
Chrzest księcia Polan Mieszka I. Przyjęcie chrztu uznawane jest za początek polskiej państwowości. Mieszko I jako panujący dołączył do grupy władców chrześcijańskich. Sejm RP w 2019 r. ustanowił Święto Chrztu Polski na 14 kwietnia

15 kwietnia 1846
Państwo austriackie zlikwidowało Rzeczpospolitą Krakowską

18 kwietnia 1025
Pierwsza uroczystość koronacyjna w państwie polskim. W katedrze gnieźniejskiej  królem został Bolesław Chrobry

19 kwietnia 1943
Wybuchło powstanie w getcie warszawskim, które trwało do 16 maja 1943 r. Pomoc Polskiego Państwa Podziemnego dla powstańców okreslono Akcją “Getto”

23 kwietnia 1935
Prezydent RP Ignacy Mościcki podpisał konstytucję kwietniową wprowadzającą system prezydenckiw Polsce. 24 kwietnia 1935 r. po publikacji w Dzienniku Ustaw konstytucja weszła w życie

25 kwietnia 1920
Rozpoczęła się operacja kijowska podczas wojny polsko-bolszewickiej. Jej efektem było zajęcie Kijowa przez wojska gen. Edwarda Śmigłego-Rydza 7 maja 1920 r.

26 kwietnia 1848
Rozpoczęły się antyaustriackie rozruchy w Krakowie, które trwały do 29 kwietnia 1848 r.

27 kwietnia 1960
Obrona krzyża w Nowej Hucie. Z polecenia władz komunistycznych na os. Teatralne przyjechała grupa robotników, która miała za zadanie usunięcie krzyża postawionego w 1957 r. na miejscu przeznaczonym pod budowę kościoła. Mieszkańcy osiedla obronili krzyż pomimo działań milicji

***

1 maja 1886
W Chicago miała miejsce demonstracja, której uczestnicy żądali wprowadzenia ośmiogodzinnego
dnia pracy. Władze komunistyczne w Polsce ustanowiły w 1950 r. święto 1 maja, które nieformalnie nazywane jest Świętem Pracy

1 maja 2004
W struktury Unii Europejskiej zostały przyjęte Polska oraz Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia, Węgry

2 maja 1945
Polscy żołnierze zdobywający Berlin umieścili biało-czerwoną fl agę na Kolumnie Zwycięstwa –
Siegessäule. W 2004 r. Sejm RP ustanowił 2 maja Dniem Flagi Rzeczypospolitej Polskiej

3 maja 1791
W Warszawie podczas obrad Sejmu Wielkiego została uchwalona Ustawa Rządowa nazwana potem Konstytucją 3 maja. Była to druga na świecie spisana konstytucja. Sejm RP w 1990 r. przywrócił Święto Narodowe Trzeciego Maja (ustanowione w 1919, a zlikwidowane przez władze PRL-u w 1951 r.)

7 maja 1977
W Krakowie „nieznani sprawcy” zamordowali Stanisława Pyjasa

8 maja 1945
W Berlinie hitlerowskie Niemcy podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji kończący II wojnę światową. W 2015 r. Sejm RP ustanowił 8 maja Narodowym Dniem Zwycięstwa

11 maja 1944
Rozpoczęły się walki 2. Korpusu Polskiego o Monte Cassino, poprzedzone nieudanymi atakami aliantów w okresie od lutego do maja

11 maja 1573
Odbyła się pierwsza wolna elekcja w Polsce. Na króla wybrany został Francuz Henryk Walezy

12 maja 1364
Król Kazimierz Wielki założył Akademię Krakowską (drugą wyższą uczelnię w Europie Środkowej
po Akademii Praskiej)

12 maja 1926
Rozpoczął się zamach majowy (trwał do 15 maja), po którym władzę w Polsce objęła sanacja

12 maja 1935
Zmarł Józef Piłsudski, jeden z twórców polskiej niepodległości

13 maja 1981
W Rzymie miał miejsce nieudany zamach na papieża Jana Pawła II

18 maja 1944
Bitwa o wzgórze Monte Cassino

28 maja 1981
Zmarł kardynał Stefan Wyszyński, nazywany Prymasem Tysiąclecia

28 maja 1609
Król Zygmunt III Waza przeniósł siedzibę królestwa z Krakowa do Warszawy

***

2 czerwca 1979
Rozpoczęła się I pielgrzymka Jana Pawła II do Polski (trwała do 10 czerwca). Jej celem był udział
papieża w obchodach 900. rocznicy śmierci św. Stanisława. Łącznie w spotkaniach z Papieżem w czasie I pielgrzymki uczestniczyło ok. 10 mln Polaków.

3 czerwca 1918
Premierzy Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch złożyli deklarację mówiącą, że stworzenie państwa polskiego jest warunkiem trwałego pokoju w Europie

4 czerwca 1917
We Francji rozpoczęto formowanie Armii Polskiej we Francji, inaczej Błękitnej Armii lub Armii Hallera. Powstała ona z inicjatywy Romana Dmowskiego i Komitetu Narodowego Polskiego

4 czerwca 1989
Odbyła się pierwsza tura wyborów parlamentarnych. Były one częściowo wolne, pierwsze takie w powojennej historii Polski. Opozycja solidarnościowa zdobyła 161 mandatów do Sejmu, czyli wszystkie, które mogła zdobyć, oraz 99 na 100 miejsc w Senacie. Wybrany wtedy sejm nazwany został kontraktowym. Na skutek porozumień Okrągłego Stołu członkowie władz komunistycznych zapewnili sobie 65% miejsc. Sejm RP w 2013 r. ustanowił Dzień Wolności i Praw Obywatelskich na 4 lipca

8 czerwca 1897
14 polskich rodzin na statku wpłynęło do portu w Buenos Aires. Ten dzień stał sie dniem symbolicznym. Od 1995 r.  w dzień 8 czerwca świętuje się w Argentynie jako Dzień Osadnika Polskiego

9 czerwca 1595
Urodził się Władysław IV Waza, król Polski, tytularny król Szwecji i car Rosji, jeden z najwybitniejszych władców Rzeczypospolitej Obojga Narodów

13 czerwca 1611
Wojska polskie zdobyły Smoleńsk, który po blisko stu latach wrócił do Rzeczypospolitej Obojga Narodów

14 czerwca 1940
Miał miejsce pierwszy masowy transport Polaków do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Przybyło do obozu 728 mężczyzn z Tarnowa. Sejm RP ustanowił w 2006 r. Narodowy Dzień Pamięci Ofi ar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady na 14 czerwca

15 czerwca 1867
W Warszawie powstało Archiwum Akt Dawnych

16 czerwca 1815
Na Kongresie Wiedeńskim został podpisany akt powołania z ziem Księstwa Warszawskiego Królestwa Polskiego – połączonego unią personalną z Imperium Rosyjskim

17 czerwca 1025
Zmarł pierwszy król Polski Bolesław Chrobry

20 czerwca 1922
Wojsko polskie wkroczyło na Górny Śląsk po ostatecznych rozstrzygnięciach granicznych (to jest po powstaniach i plebiscycie) pomiędzy Polską a Niemcami. Sejm RP ustanowił w 2022 r. Narodowy Dzień Powstań Śląskich na 20 czerwca

24 czerwca 972
Pod Cedynią książę Mieszko I pokonał wojska margrabiego Marchii Łużyckiej Hodona

25 czerwca 1976
Miały miejsce protesty robotnicze w Radomiu, Ursusie i Płocku przeciwko podwyżce cen żywności

25 czerwca 1295
Książę Przemysł II został koronowany na władcę Polski. Był pierwszym królem od roku 1079, kiedy to w tragicznych okolicznościach panowanie zakończył Bolesław Śmiały

28 czerwca 1651
W czasie powstania Chmielnickiego rozpoczęła się bitwa pod Beresteczkiem. Zakończyła się ona 10 lipca zwycięstwem wojsk polskich nad kozackimi

28 czerwca 1956
Robotnicy Zakładu Przemysłu Metalowego Hipolit Cegielski (wtedy im. Józefa Stalina) oraz innych poznańskich przedsiębiorstw rozpoczęli strajk, domagając się podwyżek płac. Przerodził się on w manifestację liczącą kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Doszło do starć z milicją i wojskiem, w wyniku czego mogło zginąć 57 lub 70 osób. Wydarzenia w Poznaniu z różnym nasileniem trwały jeszcze dwa dni. Sejm RP w 2006 r. ustanowił na 28 czerwca Narodowy Dzień Pamięci Poznańskiego Czerwca 1956

***

1 lipca 1569
W Lublinie przedstawiciele Królestwa Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego podpisali akt unii lubelskiej, na mocy którego powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów

4 lipca 1610
Wojska polskie pod dowództwem hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego pokonały wojska moskiewskie i wspierające je oddziały najemne pod Kłuszynem. 7-tysięczna armia Rzeczypospolitej, złożona głównie z husarii, pokonała liczącą około 36 tysięcy armię wroga. Zwycięstwo to otworzyło Żółkiewskiemu drogę na Kreml

4 lipca 1941
We Lwowie na Wzgórzach Wuleckich gestapowcy rozstrzelali profesorów lwowskich uczelni oraz członków rodzin części z nich

4 lipca 1943
W katastrofi e lotniczej w Gibraltarze zginął Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier polskiego rządu na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski

5 lipca 1921
Zakończyło się III powstanie śląskie

7 lipca 1807
W Tylży na mocy traktatu pokojowego zawartego pomiędzy Napoleonem Bonaparte a carem Aleksandrem I powstało zależne od Francji Księstwo Warszawskie – namiastka polskiej państwowości po rozbiorach. Zlikwidowane na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r.

9 lipca 1521
Na Wieży Zygmuntowskiej katedry wawelskiej został zawieszony dzwon Zygmunt ufundowany przez króla Zygmunta I Starego. Po raz pierwszy zabrzmiał 13 lipca 1521 r.

10 lipca 1945
Rozpoczęła się tzw. obława augustowska, akcja Armii Czerwonej, NKWD, Ludowego Wojska Polskiego i UB mającą na celu likwidację żołnierzy podziemia niepodległościowego. W wyniku trwającej do 19 lipca wojskowej części obławy około 7 tys. osób zostało zatrzymanych, większość wypuszczono. 600 osób zostało wywiezionych w nieznanym kierunku i prawdopodobnie rozstrzelanych przez sowiecki Smiersz.

11 lipca 1943
„Krwawa niedziela” na Wołyniu. Oddziały Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) z pomocą miejscowej ludności ukraińskiej zaatakowały prawie 100 wsi i osiedli polskich, mordując ich mieszkańców i rozpoczynając w ten sposób ludobójstwo na terenie Wołynia oraz Galicji Wschodniej. W jego wyniku zginęło 130 tys. Polaków. Sejm RP w 2016 r. ustanowił Narodowy Dzień Pamięci Ofi ar Ludobójstwa, dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzony 11 lipca

12 lipca 1943
We wsi Michniów (obecnie województwo świętokrzyskie) niemieccy okupanci rozpoczęli dwudniowy masowy mord na jej mieszkańcach. Tragedia dotknęła nie tylko dorosłych, ale i dzieci. Sejm RP w 2017 r. ustanowił święto Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, obchodzone 12 lipca

15 lipca 1410
Pod Grunwaldem wojsko polsko-litewskie pod dowództwem króla Władysława Jagiełły, wspierane przez oddziały tatarskie, ruskie i czeskie, rozgromiło armię krzyżacką wspieraną przez rycerstwo Europy Zachodniej. Bitwa grunwaldzka uważana jest za największą bitwę średniowiecza. W 500. rocznicę bitwy odsłonięto w Krakowie Pomnik Grunwaldzki, ufundowany przez Ignacego Jana Paderewskiego

22 lipca 1942
W Warszawie rozpoczęto wielką akcję deportacyjną w getcie warszawskim (niem. Grossaktion) przeprowadzoną przez okupantów niemieckich w dniach 22 lipca – 21 września 1942 r. W jej wyniku straciło życie blisko 300 tys. warszawskich Żydów w większości zamordowanych w obozie koncentracyjnym w Treblince

24 lipca 1919
Na mocy ustawy Sejmu RP została powołana policja państwowa. Powstała ona z połączenia Milicji Ludowej i Policji Komunalnej. Sejm RP w 1995 r. ustanowił Święto Policji na dzień 24 lipca

29 lipca 1941
W niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau o. Maksymilian Maria Kolbe dobrowolnie przyjął śmierć za Franciszka Gajowniczka, skazanego z 9 innymi osobami za ucieczkę z obozu jednego z więźniów. O. Kolbe zmarł 14 sierpnia w bloku 11

30 lipca 1941
W Londynie został podpisany układ Sikorski–Majski przywracający stosunki dyplomatyczne między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Radzieckim, na mocy którego tysiące Polaków zostało zwolnionych z łagrów i obozów jenieckich. Na jego mocy uformowana została Armia Polska na Wschodzie pod dowództwem gen. Władysława Andersa

31 lipca 2004
Z inicjatywy prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego zostało otwarte Muzeum Powstania Warszawskiego. Na siedzibę muzeum przeznaczono budynki dawnej Elektrowni Tramwajowej

***

1 sierpnia 1944
O godzinie „W” (17:00) wybuchło powstanie warszawskie, zbrojny zryw o niepodległą Polskę i wyzwolenie stolicy. Trwało 63 dni. W czasie powstania mogło zginąć nawet 200 tysięcy Polaków.
W 2009 r. Sejm RP ustanowił Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego, który jest obchodzony 1 sierpnia

2/3 sierpnia 1944
W obozie koncentracyjnym Birkenau Niemcy zamordowali 2897 Romów, wśród których były dzieci. Ogółem w Auschwitz-Birkenau zostało zamordowanych ponad 20 tys. Romów. W 2011 r. Sejm RP uchwalił dzień 2 sierpnia Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti

6 sierpnia 1914
Z krakowskich Oleandrów wyruszyła na szlak bojowy I Kompania Kadrowa

11 sierpnia 1937
Zgodnie z rozkazem nr 00485 ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR Nikołaja Jeżowa, na terenie ZSRR zamordowano 111 091 Polaków. To ludobójstwo określane jest jako „Operacja polska” NKWD 1937–1938

14 sierpnia 1385
W Krewie wielki książę litewski Jagiełło wydał akt, w którym zawarł zobowiązania przedślubne, dotyczące małżeństwa z Jadwigą Andegaweńską – władczynią Polski i przyjęcia korony polskiej. Król Władysław Jagiełło dał początek dynastii Jagiellonów

14 sierpnia 1980
W Gdańsku załoga tamtejszej stoczni im. W. Lenina rozpoczęła strajk, domagając się ponownego przyjęcia do pracy Anny Walentynowicz, działaczki Wolnych Związków Zawodowych

15 sierpnia 1920
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej miała miejsce zwycięska bitwa armii polskiej nad armią
bolszewicką pod Warszawą, nazywana także „cudem nad Wisłą”. Dzięki temu zwycięstwu wojsko
polskie rozpoczęło kontrofensywę mającą na celu wyparcie wrogiej armii z terenów Rzeczypospolitej. W ten dzień, oprócz katolickiego święta Wniebowzięcia Matki Bożej, obchodzone jest Święto Wojska Polskiego, ustanowione w 1992 r. przez Sejm RP

16/17 sierpnia 1919
Rozpoczęło się I powstanie śląskie, trwało do 24 sierpnia 1919 r.

17 sierpnia 1920
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej doszło do bitwy pod Zadwórzem, określanej mianem „polskich Termopil”. Batalion kpt. Bolesława Zajączkowskiego zatrzymał bolszewicką 1 Armię Konną Siemiona Budionnego, uniemożliwiając jej zajęcie Lwowa

19/20 sierpnia 1920
Wybuchło II powstanie śląskie, trwało do 25 sierpnia 1920 r.

24 sierpnia 1675
Król Jan III Sobieski rozgromił pod Lwowem wielokrotnie liczebniejszą armię turecko-tatarską, ratując miasto przed zajęciem

26 sierpnia 1956
Na Jasnej Górze ponadmilionowa rzesza wiernych złożyła Jasnogórskie Śluby Narodu

30 sierpnia 1980
W Szczecinie władze PRL-u podpisały porozumienie z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w stoczni im. A. Warskiego

31 sierpnia 1920
W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pod Komarowem polscy ułani dowodzeni przez gen. Juliusza Rómmla pokonali 1 Armię Konną Siemiona Budionnego i zmusili ją do odwrotu. Była to największa bitwa kawalerii od czasów napoleońskich i ostatnia tak duża w XX w.

31 sierpnia 1939
W Gliwicach Niemcy w polskich mundurach dokonali prowokacji, napadając na własną radiostację. Akcja ta stała się jednym z uzasadnień ataku na Polskę, który rozpoczął się następnego dnia

31 sierpnia 1980
W Gdańsku w stoczni im. W. Lenina komisja rządowa podpisała z Międzyzakładowym Komitetem
Strajkowym porozumienie, które gwarantowało powstanie wolnych związków zawodowych. Sejm RP, chcąc upamiętnić to wydarzenie, w 2005 r. ustanowił 31 sierpnia Dniem Solidarności i Wolności

***

Kalendarium dziejów Krakowa

965/966
Pierwsza wzmianka o Krakowie ( relacja kupca arabskiego Ibrahima ibn Jakuba)

1000
Podporządkowanie krakowskiego biskupstwa metropolii w Gnieźnie

1044
Kazimierz Odnowiciel sprowadził Benedyktynów do Tyńca w poblizu Krakowa

11 kwietnia 1079
Męczeńska śmierć biskupa Stanisława ze Szczepanowa

28 marca 1241
Zniszczenie Krakowa przez Tatarów

5 czerwca 1257
Lokacja miasta na prawie magdeburskim przez księcia Bolesława Wstydliwego

20 stycznia 1320
Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski w katedrze wawelskiej

25 kwietnia 1333
Koronacja Kazimierza Wielkiego na króla Polski na Wawelu

27 lutego 1335
Kazimierz Wielki wydał dokument lokacyjny miasta Kazimierz

12 maja 1364
Powstanie Uniwersytetu Krakowskiego

10 kwietnia 1525
Hołd lenny złożony królowi Zygmuntowi Staremu przez Albrechta Hohenzollerna, księcia pruskiego

4 luty 1603
Ostatni sejm zwyczajny w Krakowie

28 maj 1609
Przeniesienie stolicy do Warszawy przez króla Zygmunta III Wazę

17 stycznia 1734
Ostatnia koronacja królewska na Wawelu  (August III)

11 czerwca 1772
Austriacy zajęli przedmieścia Krakowa na prawym brzegu Wisły oraz miasto Kazimierz ( I rozbiór Rzeczpospolitej)

24 marzec 1794
Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku Głównym w Krakowie. Wybuch Insurekcji kościuszkowskiej

15 lipiec 1809
Wojsko polskie Księstwa Warszawskiego wkroczyło do Krakowa

3 maj 1815 r.
Utworzenie Wolnego Miasta Kraków na kongresie w Wiedniu

16 październik 1820
Rozpoczęcie sypania kopca Kościuszki

18 lipca 1850
Wielki pożar Krakowa

1 sierpień 1866
Józef Dietl wybrany na prezydenta miasta

28 kwietnia 1873
Rada Miasta podjeła decyzję o utworzeniu w Krakowie miejskiej Zawodowej Straży Pożarnej

6 czerwca 1891
Rozpoczęło działalność Krakowskie Ochotnicze Towarzystwo Ratunkowe-pierwsze w Polsce, drugie w Europie

15 lipca 1910
Odsłonięty został pomnik grunwaldzki na placu Matejki, ufundowany przez Ignacego J. Paderewskiego

6 sierpień 1914
Wymarsz I kadrowej z Oleandrów W Krakowie

31 październik 1918
przejecie władzy przez  Polską Komisję Likwidacyjną

18 maj 1935
Na Wawelu złożono ciało Józefa Piłsudskiego

6 września 1939
Wojska niemieckie wkroczyły do Krakowa

6 listopad 1939
Sonderaktion Krakau – uwięzienie krakowskich profesorów

18 stycznia 1945
Wkroczenie wojsk sowieckich do Krakowa

2 czerwca 1949
Podjęto decyzje o budowie Nowej Huty

27 kwietnia 1960
Obrona krzyża w Nowej Hucie

19 stycznia 1961
Powrót insygniów królewskich z Kanady do Krakowa

8 marzec 1964
Biskup Karol Wojtyła nowym metropolitą krakowskim

27 marca 1991
Podział Krakowa na 18 dzielnic

20 grudnia 1991
W Krakowie, Warszawie, Katowicach, Toruniu   zostały podłączone do Internetu  pierwsze komputery w Polsce

16-19 sierpnia 2002
Ostatnia wizyta Jana Pawła II w Krakowie

18 kwietnia 2010
Pogrzeb pary prezydenckiej Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej

26–31 lipca 2016
Światowe Dni Młodzieży. Wizyta papieza Franciszka

7 maja 2024
Jacek Majchrowski przestał pełnić funkcję Prezydenta Krakowa (2002-2024). Był najdłużej sprawującym tę funcję w historii miasta