15 sierpnia 2021 r. w kościele Garnizonowym św. Agnieszki w Krakowie odsłonięto, ufundowaną przez IPN, tablicę upamiętniającą gen. dyw. Franciszka Ksawerego Latinika.
Urodził się 17 lipca 1864 r. w Tarnowie. Ukończył szkołę kadetów w Łobzowie i podjął służbę w wojsku austro-wegierskim. W 1891 r. ukończył szkołę wojenna Sztabu Generalnego w Wiedniu. W 1909 r. został awansowany na majora i objął komendę szkoły kadetów w Łobzowie. Podczas I wojny światowej walczył w szeregach 2 pułku marszowego, 100 pułku piechoty, 23 brygady piechoty i 8 brygady piechoty.
2 listopada 1918 r. Franciszek Latinik wstąpił do Wojska Polskiego i objął dowództwo garnizonu w Zamościu. 17 listopada został mianowany dowódca Wojskowego Okręgu w Cieszynie i rozpoczął organizowanie polskich oddziałów. Bronił Śląska Cieszyńskiego przed najazdem czeskim w 1919 r. Dowodził wojskami polskimi w zwycięskiej w bitwie pod Skoczowem 30 stycznia 1919 r., w której przełamała została czeską ofensywę zmierzającą do zajęcia całego obszaru Księstwa Cieszyńskiego.
W lipcu i sierpniu 1920 r., w dniach bolszewickiego marszu na Warszawę, gen. Latinik był dowódcą 1. Armii Wojska Polskiego, której wyznaczono zadanie obrony przedpola stolicy od Modlina po Górę Kalwarię. Pełnił także funkcję wojskowego gubernatora Warszawy.
Po zakończeniu walk został mianowany generałem dywizji. Najpierw był kierownikiem kursów informacyjnych dla wyższych dowódców, w maju 1921 r. został dowódcą Okręgu Generalnego Kielce, a we wrześniu 1921 r. dowódcą Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. W 1925 r. przeszedł w stan spoczynku.
W latach 1920-1923 był członkiem pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Mieszkał w Krakowie, działał w Związku Emerytów Wojskowych i Wdów. Został odznaczony: Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta 3 klasy, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i francuską Legią Honorową. Zmarł 29 sierpnia 1949 r. Pochowany jest na cmentarzu Rakowickim.
Uroczystość odsłonięcia tablicy rozpoczęła się od mszy świętej za duszę gen. Latinika, koncelebrowanej przez proboszcza kościoła Garnizonowego ks. płk. dr. Piotra Srokę, a także ks. Władysława Palmowskiego, ks. Stefana Misińca, o. Jerzego Pająka i ks. prof. Józefa Mareckiego, reprezentującego na uroczystości prezesa i Kolegium IPN.
Homilię wygłosił ks. Palmowski, o zasługach generała w obronie Śląska Cieszyńskiego oraz w Bitwie Warszawskiej mówił dr Maciej Korkuć, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa. W imieniu rodziny generała głos zabrał Jerzy Rieger, wnuk Franciszka Latinika. Tablicę odsłonił – w asyście J. Riegera i M. Korkucia – Jakub Pielach, praprawnuk gen. Latinika. Posterunek honorowy wystawił 6. Batalion Powietrznodesantowy.
Tekst i foto: IPN Kraków
