22 lutego 2025 r. w 40. rocznicę rozpoczęcia w Bieżanowie protestu głodowego, który był formą sprzeciwu wobec represji komunistycznego reżimu w Polsce, a zwłaszcza prześladowania działaczy „Solidarności” i kapłanów związanych z opozycją, na elewacji kościoła Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (ul. ks. Popiełuszki 35) odsłonięto tablicę pamięci, ufundowaną przez krakowski oddział IPN.
Uroczystość rozpoczęła msza święta w intencji uczestników protestu z 1985 r., której przewodniczył metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski. Po zakończeniu nabożeństwa głos zabrał dr hab. Filip Musiał, dyrektor Oddziału IPN w Krakowie, a dr Maciej Korkuć, naczelnik krakowskiego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa przeczytał zebranym list skierowany przez wicepremiera, ministra Obrony Narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza.
Następnie uczestnicy przeszli przed wejście do kościoła, gdzie abp Marek Jędraszewski poświęcił tablicę. Odsłonięcia upamiętnienia umieszczonego na elewacji świątyni dokonali reprezentujący uczestników głodówki Anna Pietras i Kazimierz Pająk oraz dr hab. Filip Musiał.
Po zakończeniu części oficjalnej dr hab. Łucji Marek z krakowskiego oddziału IPN wygłosiła w Domu Czeczów wykład na temat ks. Adolfa Chojnackiego i głodówki protestacyjnej, po którym odbyła się dyskusja.
Współorganizatorami uroczystości byli: Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Krakowie-Bieżanowie, Stowarzyszenie Patriotyczne im. Księdza Adolfa Chojnackiego oraz Oddział IPN w Krakowie.
Oddziałowe Biuro Lustracyjne IPN w Krakowie zamieściło w katalogu osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa państwa dane o ks. Adolfie Chojnackim. Katalog dostępny jest pod adresem: https://katalog.bip.ipn.gov.pl/osoby-rozpracowywane
Protest głodowy w Bieżanowie
Akcja na terenie kościoła Narodzenia NMP w Bieżanowie został przeprowadzony w dniach 19 lutego – 31 sierpnia 1985 r. z inspiracji Radosława Hugeta, jednego z założycieli Inicjatywy Obywatelskiej w Obronie Praw Człowieka Przeciw Przemocy. Bezpośrednią przyczyną głodówki było aresztowanie w Gdańsku działaczy „Solidarności”, m.in. Andrzeja Gwiazdy (16 grudnia 1984 r.) za próbę złożenia kwiatów pod pomnikiem Ofiar Grudnia oraz Adama Michnika, Władysława Frasyniuka i Bogdana Lisa (13 lutego 1985 r.) pod zarzutem udziału w konspiracyjnym posiedzeniu Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej „Solidarności”, a także wydalenie z kraju Seweryna Blumsztajna, skazanie Józefa Piniora i rozpętanie kampanii nienawiści przeciwko księżom.
W wydanym na początku protestu oświadczeniu domagano się wolności słowa, zaprzestania ataków na Kościół i prześladowania kapłanów, uwolnienia więźniów politycznych, zaprzestania aresztowań i wydawania wyroków za przekonania, bicia zatrzymanych, wyrzucania z pracy z powodów politycznych, kary banicji.
Po ostrej interwencji władz i kurii protest został przeniesiony ze świątyni do zabudowań parafialnych. Protestujących ugościł i objął opieką duszpasterską ks. Adolf Chojnacki.
Początkowo w proteście wzięło udział osiem osób: Anna Galus, Bożena i Radosław Hugetowie, Mieczysław Majdzik, Agata Michałek, Piotr Świder, Witold Toś i Anna Walentynowicz. Planowano, że głodówka będzie trwać tydzień lub nieco dłużej, jednak w wyniku szerokiego społecznego odzewu i napływu chętnych, trwała 194 dni z udziałem ponad 370 osób z około 65 miejscowości. Najliczniejsza grupa (73 osoby) przybyła z Wrocławia. Uczestnicy protestu byli w różnym wieku i wywodzili się z różnych środowisk. Dużą grupę stanowili byli żołnierze Polski Podziemnej, działacze podziemia antykomunistycznego z lat 40. i 50. XX wieku oraz byli więźniowie polityczni. Głodówkę prowadzono rotacyjnie – każdy uczestnik minimum trzy dni. Najdłużej (trzy tygodnie) głodowała Bronisława Gadek z Nowej Huty.
W czasie protestu, na podstawie Testamentu Polski Walczącej z 1941 r., opracowano „Zarys Programu Nowej Polski” –odczytany 1 lipca przez ks. Chojnackiego podczas mszy. 21 lipca odsłonięto i poświęcono tablicę upamiętniającą ofiary zbrodni katyńskiej, a 22 lipca w uroczystym pochodzie zaniesiono na cmentarz ziemię z pól bitewnych i miejsc straceń. Systematycznie odbywały się też odczyty na temat „białych plam” w polskiej historii oraz patriotyczne przedstawienia poetyckie.
Uczestnicy protestu byli inwigilowani. Dniem i nocą funkcjonariusze SB fotografowali wchodzących i wychodzących z pomieszczeń służących za miejsce głodówki.
Tekst: IPN Kraków/Fot. Żaneta Wierzgacz (IPN)
