We wtorek 18 marca 2025 r. Muzeum Armii Krajowej (instytucja kultury województwa małopolskiego) zaprasza na kolejne spotkanie historyczne z cyklu „Polska w oczach…”. Gościem będzie prof. Jan Rydel z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, który odpowie na pytanie „Co Niemcy wiedzieli o polskiej konspiracji?”. W kwietniu 1945 r. niemiecki wywiad wojskowy opracował dokument będący analizą polskiego ruchu oporu. Na 139-stronach maszynopisu i w 44 załącznikach przedstawiono historię, struktury, sposób działania, stan aktualny oraz cele polskiej konspiracji. Dokument miał zostać zaprezentowany Heinrichowi Himmlerowi i służyć jako wzór do zbudowania nazistowskiego ruchu oporu po przewidywanej już niebawem klęsce III Rzeszy.
Autorem analizy był gen. Reinhard Gehlen, szef Fremde Heere Ost (Obce Wojska Wschód), czyli oddziału w Sztabie Generalnym niemieckiego Dowództwa Wojsk Lądowych, który zajmował się wywiadowczym rozpracowywaniem nieprzyjaciela na froncie wschodnim, przede wszystkim Armii Czerwonej, ale również polskiego podziemia.
Dokument – zwany Raportem Gehlena – jest niezwykle ciekawy. Zawiera bowiem wiedzę, jaką niemiecki wywiad wojskowy posiadał na początku 1945 r. o polskiej konspiracji: Delegaturze Rządu, Armii Krajowej, Armii Ludowej, Narodowych Silach Zbrojnych i innych organizacjach. Zawiera też interesujący ogląd sytuacji politycznej i międzynarodowej, w jakiej w tym czasie znalazła się Polska.
„Mimo zastosowania najostrzejszych środków przez policję i wojsko stronie niemieckiej nie udało się ani ograniczyć, ani powstrzymać lawinowego narastania zbrojnego oporu, a jego zwalczanie napotyka na największe trudności. Dowodzi to raz jeszcze, że siły polskiego oporu są tak zakorzenione w bycie narodu, iż ich eliminacja środkami wojskowymi i policyjnymi jest wykluczona. Polska klęska w 1939 r. była tylko z pozoru totalna, ponieważ najważniejszy element w życiu narodów, wola posiadania własnego narodowego państwa, nie uległa załamaniu”.
Kto to napisał? Polski historyk? Polski publicysta? Nie. Tekst ten wyszedł spod ręki oficerów hitlerowskiego wywiadu.
O zawartości dokumentu, stopniu zgodności z prawdą, postaci autora i jego powojennych – równie ciekawych – losach opowie historyk z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie prof. Jan Rydel, współautor (razem z prof. Andrzejem L. Sową) polskiego wydania Raportu Gehlena.
Spotkanie odbędzie się we wtorek 18 marca 2025 r. o godz. 17 w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie przy ul. Wita Stwosza 12. Wstęp wolny.
Autor: Muzeum Armii Krajowej/ Paweł Stachnik/ Redakcja/malopolska.pl
