Pierwsze w tym roku spotkanie Krakowskiej Loży Historii Współczesnej poświęcimy dwóm tomom publikacji zatytułowanej „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945-1991”. Zapraszamy na „Przystanek Historia” IPN w Krakowie (ul. Dunajewskiego 8), wyjątkowo nie w środę, lecz w piątek – 13 stycznia 2023 r. Początek o godz. 17.
W naszym centrum edukacyjnym w Krakowie będziemy gościć Adama Hlebowicza, dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN, redaktora naukowego słownika oraz autora wielu zamieszczonych w nim biogramów. Drugim ekspertem będzie dr Jarosław Szarek, zastępca dyrektora Biura Edukacji Narodowej, prezes IPN w poprzedniej kadencji. Rozmowę poprowadzi Janusz Ślęzak.
Pierwszy tom słownika ukazał się w 2021 r., a drugi całkiem niedawno – w grudniu 2022 r. Oba prezentują sylwetki kapłanów, nauczycieli, naukowców ludzi kultury i innych przedstawicieli elit polskich, którzy po 1945 r. pozostali na terenie Związku Sowieckiego. Podjęli misję przeciwstawiania się sowietyzacji, ocalenia języka, kultury, przechowania wiary. Nie zabiegali o honory, nie liczyli na ordery czy wyrazy uznania.
„O wyjeździe moim stąd [Lwów] nie myśl na razie, bo jestem związany z biblioteką i nie myślę jej opuszczać w ciężkiej chwili. Karierowiczów i strachajłów, którzy stąd wyjeżdżają, nie myślę bez potrzeby istotnej naśladować” – pisał zaraz po II wojnie światowej w liście do córki Wacław Kazimierz Olszewicz, jeden z bohaterów II tomu słownika. Prace związane z porządkowaniem bibliotecznych magazynów Ossolineum we Lwowie i przygotowaniem transportu do Polski prowadzone były do końca lata 1946 r. Przekazane przez Ukraińców zbiory okazały się na tyle duże, że umożliwiły uruchomienie we Wrocławiu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, co w znacznej mierze było zasługą Olszewicza.
Przed II wojną światową był prawnikiem, ekonomistą i dyplomatą, urzędnikiem ministerialnym, dyrektorem Wydziału Ekonomicznego MSZ, kurierem polskiego rządu na konferencję wersalską, członkiem kierownictwa zakładów przemysłowych na Śląsku. Do Lwowa trafił w pierwszych miesiącach działań wojennych. Po wojnie podjął decyzję o pozostaniu w mieście, które znalazło się poza granicami Polski pojałtańskiej. Uważał, że jego obowiązkiem jest strzec polskich zbiorów Ossolineum. Zmarł we Lwowie w 1974 r.
Jakie były motywy niełatwych decyzji o pozostaniu w Związku Sowieckim po II wojnie światowej? Gdzie na Wschodzie przetrwały środowiska polskiej inteligencji? W jaki sposób Polacy starali się zachować ojczystą kulturę, język i wiarę pod sowieckim butem? Na czym polegała wielokulturowość wielonarodowych Kresów? O tym m.in. będziemy rozmawiać na „Przystanku Historia”.
Transmisja spotkania na Facebooku krakowskiego IPN, natomiast w księgarni w naszym centrum edukacyjnym przy ul. Dunajewskiego 8 będzie można kupić słownik, a ponadto jeden egzemplarz tomu 2 – jak zwykle podczas spotkań Krakowskiej Loży Historii Współczesnej – sprezentujemy komuś z publiczności. Zapraszamy.
► Zapis wideo z poprzednich spotkań Krakowskiej Loży Historii Współczesnej
