Kraków już wkrótce będzie miał 18 nowych pomników przyrody. Na liście drzew objętych ochroną są dęby szypułkowe, wiązy, buki, ale także wierzba biała, jesion i olsza czarna. Na jednej z najbliższych sesji Rada Miasta Krakowa zdecyduje o dopisaniu tych drzew do istniejącego już wykazu. Aktualnie na krakowskiej liście pomników znajdują się już 342 obiekty.
– Pojedynczych okazów jest jednak znacznie więcej, gdyż kiedyś grupy drzew oraz drzewa tworzące aleję były obejmowane pojedynczym wpisem do rejestru. Warto dodać, że Kraków w ostatnich latach jest miastem o największym przyroście liczby nowych pomników przyrody w Polsce. Tylko w ostatnich pięciu latach przybyło u nas ponad 60 nowych pomników przyrody – mówi Ewa Olszowska-Dej, zastępca dyrektora Wydziału Kształtowania Środowiska.
Gdzie będą nowe pomniki?
Najwięcej bo pięć drzew zostało zgłoszonych do ochrony w dzielnicy Dębniki. Cztery pomniki będą także w dzielnicy Łagiewniki – Borek Fałęcki, trzy w dzielnicy Zwierzyniec, dwa w Krowodrzy i po jednym na Grzegórzkach, w Czyżynach, Bronowicach i Prądniku Białym.
Większość ze zgłoszonych drzew przekracza 20 metrów wysokości. Pod względem obwodu pnia dwa najbardziej okazałe to wiązy szypułkowe, które rosną przy ul. Tynieckiej 7. Jeden z nich ma 434 cm, drugi 435 cm obwodu. Wszystkie zgłoszone drzewa zasługują na ochronę ze względu na walory przyrodnicze, jak również wiek, wielkość oraz pokrój. Potwierdzają to oceny dendrologiczne wykonane w 2019, 2020 oraz 2021 roku.
Wśród krakowskich pomników króluje dąb
Najwięcej pomników w Krakowie stanowią drzewa gatunków rodzimych takich jak: dąb szypułkowy, wiąz szypułkowy oraz lipa drobnolistna. W rejestrze pomników znajdują się także bardzo wyjątkowe okazy, będące gatunkami drzew obcych dla flory Polski. Są to m.in.: metasekwoja chińska, miłorząb dwuklapowy, tulipanowiec amerykański, iglicznia trójcierniowa, bożodrzew gruczołowaty, orzech czarny.
Za najciekawsze z krakowskich pomników, które jednak nie są drzewami, można uznać ponad 150-letnie sagowce: stangerię dziwną i sagowca podwiniętego oraz ponad 100-letnią palmę, daktylowca kanaryjskiego. Znajdują się one w szklarniach Ogrodu Botanicznego UJ. Warte uwagi są rosnące także w Ogrodzie Botanicznym dwa krzewy derenia jadalnego posadzone według tradycji przez Jana Śniadeckiego około 1790 r. Wyjątkowo ciekawymi obiektami na terenie miasta są również pomniki przyrody nieożywionej takie jak źródło „Świętojańskie” w Tyńcu oraz głaz narzutowy granit czerwony „Rapa Kiwi” przy ul. Spółdzielców.
Jak zgłosić pomnik przyrody?
Aby zgłosić drzewo do ochrony pomnikowej należy złożyć wniosek do urzędu miasta. Wniosek znajduje się na stronie Biuletynu Informacji Publicznej.
Najważniejszą kwestią przy składaniu wniosku jest wskazanie gdzie takie drzewo rośnie i krótki opis dlaczego jest wyjątkowe. Warto załączyć także dokumentację fotograficzną zgłaszanego drzewa.
Procedura kwalifikacyjna pomnika może trwać dosyć długo, gdyż każde drzewo musi zostać ocenione przez dendrologów. Zanim projekt uchwały trafi pod obrady Rady Miasta, musi zostać także uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie. Drzewa wskazane do ochrony są również opiniowane przez odpowiednie rady dzielnic. Prowadzone są także konsultacje społeczne z mieszkańcami Krakowa, Krakowską Radą Pożytku Publicznego oraz organizacjami pozarządowymi.
Jak są chronione drzewa pomnikowe?
W ramach czynnej opieki nad pomnikiem miasto prowadzi monitoring właściwego oznakowania, a w przypadku braku – uzupełnia tabliczki, sprawdza także stan zdrowotny oraz zleca wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych i zabezpieczających, aby utrzymać je we właściwej kondycji.
Ochrona pomnika obejmuje także zakaz niszczenia, uszkadzania lub ich przekształcania, zanieczyszczania gleby, dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli te zmiany nie służą ochronie przyrody, a także umieszczania tablic reklamowych.
Listę wszystkich zgłoszonych drzew, które będą głosowane podczas jednej z najbliższych sesji można sprawdzić tutaj.
Fot. Wydział Kształtowania Środowiska UMK
