Po pięciu intensywnych tygodniach w trybie on-line tegoroczny Miesiąc Fotografii w Krakowie wchodzi w drugą fazę – od 26 czerwca dostępne będą wystawy dla publiczności, zarówno w tradycyjnej, jak i nowej, nieoczekiwanej formule. Ostatni weekend czerwca będzie okazją, by – przy zachowaniu rygorów sanitarnych – obejrzeć wystawy, spotkać się z ich twórcami i kuratorami lub wziąć udział w performansach.
Miesiąc Fotografii w Krakowie, zaliczany do czołowych europejskich festiwali fotograficznych, rozpoczął się 21 maja i potrwa aż do końca wakacji. 18. edycja jest nietypowa, realizowana w trudnych, nieustannie zmieniających się warunkach, które organizatorzy potraktowali jak wyzwanie i okazję do zmiany formuły festiwalu. Od kilku tygodni w sieci odbywa się wiele wydarzeń – wykłady, rozmowy, spotkania, podcasty, słuchowiska – do których oprócz artystów i kuratorów zaproszono także innych znakomitych gości: pisarzy, psychologów, naukowców oraz badaczy wizualności.
Co roku ambicją organizatorów jest konstruowanie jak najbardziej aktualnej wypowiedzi diagnozującej palące zjawiska współczesności i stwarzanie przestrzeni, w której twórcy mogą wejść w otwarty i krytyczny dialog z publicznością. Pandemia i jej ekonomiczne oraz społeczne konsekwencje z tym większą mocą uwidoczniły zagadnienia, które są przedmiotem zainteresowania kuratorów i artystów zaproszonych do udziału: kryzys klimatyczny, alienacja, lęk o przyszłość, radykalizm, rozwarstwienie ekonomiczne czy manipulacja za pomocą obrazów – by wymienić tylko część z nich.
– Artyści od dawna alarmują nas o tym, że coś jest nie tak, że czas na zmianę. Każdy wstrząs jest impulsem do reorganizacji, regeneracji i napisania nowych scenariuszy działania – mówi Joanna Gorlach, dyrektorka festiwalu.
Wystawy – klasycznie i innowacyjnie
W programie wystaw nie zabraknie tradycyjnych prezentacji w przestrzeniach galeryjnych i muzealnych. Kwestię reprezentacji emocji podejmą Weronika Perłowska, laureatka ubiegłorocznego Przeglądu Portfolio (wystawa „Złość piękności szkodzi”, Galeria Nośna), oraz Karolina Gembara, członkini kolektywu Sputnik Photos, która przyjrzała się z bliska osobom doświadczonym migracją (zrealizowana na zamówienie Miesiąca Fotografii w Krakowie wystawa „Ukłon. Ćwiczenia z gościnności”, Fundacja Razem Pamoja). Ukłonem w stronę fotografii dokumentalnej będzie wystawa duetu Dyby i Adama Lachów „Ranne ptaki są nieufne” (Galeria Szara Kamienica) oraz premierowa prezentacja ich publikacji Rewizje – efekt kilkunastomiesięcznej podróży po Polsce dużej i małej.
Dowodem na to, że wiele zjawisk trapiących współczesny świat zostało krytycznie opisanych przez klasyków polskiej sztuki powojennej, będzie wybór zdjęć z archiwum Zygmunta Rytki (wystawa „Do kogo należy kosmos?”, dawny Hotel Cracovia, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie). Kurator wystawy Karol Hordziej zaproponuje między innymi wybór prac z monumentalnego cyklu Fotowizje, poprzez który artysta kontestował wpływ mass mediów na kształtowanie obrazu świata. Publiczny wizerunek dużych korporacji i ich wpływ na nasze życie analizuje Tytus Szabelski, którego interaktywny, generatywny projekt „AMZN” zostanie prapremierowo ujawniony w Galerii i (dawna siedziba legendarnej Spółdzielni Goldex Poldex).
W obliczu globalnego kryzysu niektóre projekty przybrały mniej oczywistą formę. Kuratorzy wystawy „Znaki na niebie i na ziemi”, Sebastian Cichocki i Jagna Lewandowska, zaprosili artystów profetów, przeczuwających i opisujących zmiany zachodzące w przyrodzie. Wystawa będzie miała formę publikacji. Zebrane zostaną w niej dokumentacje performansów udostępnianych przez najbliższe miesiące w internecie. Książka-jako-wystawa to punkt wyjścia do eksperymentu z produkcją i dystrybucją sztuki w czasie epidemicznego zamrożenia: kryzysu mobilności, reżimu społecznego dystansowania, tęsknoty za dotykiem i materialnością świata.
„Scenariusze przyszłości” dotyczące klimatu analizuje duet Lena Dobrowolska i Teo Ormond-Skeaping, prezentując w formie multimedialnej efekty swojego wieloletniego projektu badawczo-artystycznego (Tytano).
Wątek nieadekwatności komunikacji obrazkowej do opisywania uczuć podejmą artystki i artyści biorący udział w wystawie „Z nikim się nie dzielę”, której kuratorem jest Adam Mazur. Ekspozycja wideo i fotografii, przygotowywana z myślą o przestrzeni krakowskiego Bunkra Sztuki, zdematerializowała się i rozproszyła, co nie znaczy, że straciła na ważności. Jej poszczególne elementy przeniesione zostaną do internetu, do mediów offowych oraz mainstreamowych, do kanałów komunikacji, z których na co dzień korzystają artystki oraz osoby obserwujące ich działalność. Całość zostanie złożona w internetową publikację – dzieło sztuki doby pandemii, dostępne powszechnie.
Sekcja ShowOFF – osiem premier w Tytano
Swojej bliższej i dalszej rzeczywistości z nie mniejszą uwagą przyglądają się uczestnicy sekcji ShowOFF: od indywidualnych zmagań z tożsamością w kontekście rodziny czy najbliższego otoczenia, poprzez powidoki dziecięcych emocji, aż po relacje polsko-żydowskie i demitologizację postaci Józefa Piłsudskiego. Wystawy sekcji ShowOFF tradycyjnie są efektem współpracy laureatów wyłonionych w międzynarodowym konkursie oraz kuratorów – opiekunów poszczególnych projektów. Format ten niejednokrotnie był początkiem kariery, by wspomnieć tylko laureatki dwóch ostatnich edycji Paszportów „Polityki” w kategorii sztuki wizualne: Dianę Lelonek i Weronikę Gęsicką, których twórczość wpisuje się w kanon współczesnej fotografii polskiej.
Kuratorzy pod swoje skrzydła wzięli następujących artystów: Andrea Copetti – Oktawiana Jurczykowskiego i Domenico Camardę; Joanna Rzepka-Dziedzic – Aleksandrę Nowysz i Agatę Read; Joanna Kinowska – Barta Krezolka i Joannę Szpak Ostachowską; Mateusz Sarełło – Jakuba Stanka i Dominika Wojciechowskiego. Wystawy sekcji ShowOFF prezentowane będą, prawdopodobnie po raz ostatni, w urokliwych przestrzeniach Tytano przy ul. Dolnych Młynów.
Tegorocznej sekcji ShowOFF towarzyszy po raz pierwszy cykl „The Sound of ShowOFF”. Mistrzyni mikrofonu Agnieszka Obszańska zabierze widzów na dźwiękowe oprowadzanie po wystawach, oczywiście z udziałem artystów i kuratorów.
Wydarzenia on-line
W obliczu „koronakryzysu” istotnym przeobrażeniom uległ program wydarzeń wyrastający na autonomiczny blok w programie Miesiąca Fotografii w Krakowie. Wydarzenia podzielone zostały na kilka pasm tematycznych, gdzie głos zabierają zarówno artyści i kuratorzy, jak i badacze nowych form komunikacji, pisarze, psychologowie, filozofowie, kulturoznawcy, badacze mitów i przyszłości. W centrum ich rozważań znajdują się fotografia w obliczu katastrofy, dokument i bunt, rozmowy o współdziałaniu, (samo)pomocy oraz sztuce jako narzędziu oporu i zmiany, czy też opowieść o gniewie i złości. To wszystko w formie wykładów, esejów wizualnych, dyskusji i podcastów.
Postawy i praktyki artystyczne wobec gwałtownych zmian we współczesnym świecie przybliżą uczestnicy cyklu „Fotograf(ia) w działaniu”, do którego zaproszono artystów i kuratorów zaangażowanych w tegoroczną edycję Miesiąca Fotografii w Krakowie. Kontekst ten rozszerzą z kolei badacze i praktycy spoza tradycyjnie rozumianego pola sztuki w ramach cyklu „Przez obraz” (m.in. Agnieszka Sural, Anna Bas, Łukasz Lamża, Urszula Zajączkowska i Agnieszka Szuścik).
Niemniej warte polecenia są rozmowy o realnych konsekwencjach pandemii, naszej przyszłości i kondycji psychicznej w cyklu „Psycho Big Talk”. Prowadząca Aga Kozak zaprosiła do udziału w podcastach filozofa Remigiusza Ryzińskiego, futurolożkę Aleksandrę Przegalińską oraz Pawła Szypulskiego, dyrektora Greenpeace Polska. W kolejnym cyklu „Czuły jutuber i pisarz bez pracy? Przyszłość opowiadania historii” Karolina Sulej rozmawia między innymi z Tomaszem Kaczorem, tegorocznym laureatem World Press Photo w kategorii portret, oraz Olgą Wróbel z popularnych Kurzojadów.
I wreszcie projekt, o którym organizatorzy mówią z nieskrywaną ekscytacją, realizowany we współpracy z łódzkim Laboratorium Narracji Wizualnych i redakcją pisma „Widok” – „Dlaczego obrazy?”. Jego kuratorzy, Witek Orski i Krzysztof Pijarski, zaprosili do udziału w nim czołowych na świecie badaczy kultury wizualnej (Nicholas Mirzoeff, Nathan Jurgensen, Joanna Żylińska). Przedsięwzięcie to będzie kontynuowane także po zakończeniu tegorocznej edycji festiwalu, a efektem końcowym będzie publikacja internetowa zaplanowana na 2022 rok.
Większość wydarzeń on-line jest już dostępna poprzez kanały festiwalowe na portalach YouTube i Spotify oraz poprzez media społecznościowe. W kolejnych dniach i tygodniach ogłaszane będą kolejne odsłony poszczególnych cykli, dlatego warto śledzić naszą aktywność w sieci.
Przegląd Portfolio
Także online odbędzie się tegoroczny Przegląd Portfolio zorganizowany wspólnie z zaprzyjaźnionym łódzkim Fotofestiwalem. „PHOTO MATCH: PORTFOLIO REVIEW 2020 / Online edition” odbędzie się 7 sierpnia. Spotkania oraz konsultacje odbywać się będą w przestrzeni wirtualnej – wezmą w nich udział eksperci zaproszeni do współpracy przez oba festiwale. Przegląd zostanie przeprowadzony w formule Photo-Match, dzięki której wszyscy uczestnicy i eksperci będą mieli okazję się poznać. Nabór zgłoszeń trwa do 30 czerwca, szczegóły pod adresem photomonth.com/pl/xv-przeglad-portfolio/.
Krakow Photo Fringe 2020
Krakow Photo Fringe to demokratyczna platforma skupiająca co roku oddolne inicjatywy, których głównym medium są fotografia i wideo. Wystawy, spotkania, warsztaty i akcje organizowane są przez artystów i kolektywy twórcze, a także galerie, knajpy, domy kultury oraz biblioteki z Krakowa i Małopolski. Fringe 2020 odbywa się tradycyjnie równolegle z Miesiącem Fotografii w Krakowie i potrwa do 30
Zygmunt Rytka / materiały prasowe
