W rocznicę ćwierćwiecza od rozwiązania ZSRS i zawarcia tzw. porozumień białowieskich, 8 grudnia 1991 r., wybitni historycy i znawcy Rosji będą dyskutować o ciągłości między imperium sowieckim a współczesną Rosją Władimira Putina i o wpływie sowieckiego dziedzictwa w wielu wymiarach na współczesną politykę Moskwy oraz jej ambicje do odbudowy imperium.
Powrót imperium?
Można dziś odnieść wrażenie, że powrót Rosji do globalnej gry, wywołujący tak widoczne napięcie i groźbę konfliktu o skali nie widzianej od czasu zimnej wojny, nie skłonił do głębszej refleksji poświęconej historycznym źródłom obserwowanych obecnie zjawisk. Pojawiające się pytanie o „powrót imperium” uważano jeszcze niedawno jedynie za publicystyczną retorykę. Teza ta nie wywołuje teraz już żadnych oporów, w obliczu nie tylko prób reimperializacji przestrzeni postsowieckiej, ale i otwartych globalnych działań Moskwy, nie tylko dezinformacyjnych, propagandowych, lecz także i militarnych.
Wśród historyków i znawców Rosji wystąpią: prof. Andrzej Nowak (Uniwersytet Jagielloński i Instytut Historii PAN); badacz ZSRS prof. Bogdan Musiał; wybitny znawca komunistycznego aparatu represji dr hab. Sławomir Cenckiewicz (Wojskowe Biuro Historyczne); politolog a zarazem historyk PRL i wielkiej transformacji prof. Antoni Dudek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) oraz dr Andrzej Grajewski („Gość Niedzielny”), autor prac poświęconych sowieckim służbom specjalnym i do niedawna członek Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych.
Perspektywę politologiczną i (post-)sowietologiczną zaprezentują analitycy i badacze współczesnej Rosji oraz jej bliskiej zagranicy: dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich dr Adam Eberhard; kierownik Zespołu Rosyjskiego OSW Marek Menkiszak; historyk, a zarazem analityk zajmujący się współczesną Rosją dr Witold Rodkiewicz z OSW i Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz specjalizujący się w historii i współczesności stosunków rosyjsko-ukraińskich dr Łukasz Adamski z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.
W zamierzeniu organizatorów tego wydarzenia, powinno ono pozwolić na skonfrontowanie stanu wiedzy i koncepcji z jednej strony polskich historyków dziejów Rosji i ZSRS oraz rosjoznawców i badaczy tzw. „wielkiej transformacji” systemu komunistycznego, a z drugiej strony sowietologów i politologów, na bieżąco analizujących procesy rozwijające się na obszarze dawnego imperium sowieckiego oraz w wymiarze globalnym. Dlatego na konferencję zaproszono najwybitniejszych współcześnie przedstawicieli oby tych dyscyplin. Skład i specjalistyczne kompetencje uczestników powinny pozwolić na podsumowanie naszej wiedzy o procesach dezintegracji imperium Sowieckiego, ich konsekwencjach, szczególnie z perspektywy polskiej, przy wykorzystaniu dorobku polskiego rosjoznawstwa i (post-)sowietologii.
Kryzys imperium sowieckiego
Historyczna część konferencji oferuje analizę polskiego odcinka transformacji systemu wpisanego w kryzys i rozpad całego imperium. W referatach prof. Andrzeja Nowaka oraz prof. Bogdana Musiała przedstawiona zostanie globalna perspektywa kryzysu imperium sowieckiego i prób jego modernizacji, zarówno od strony gry wielkich mocarstw, jak i kryzysu ekonomicznego. Wątek ten dopełni wystąpienie dr Andrzeja Grajewskiego, poświęcone roli Jana Pawła II w procesie upadku ZSRS. Prof. Antoni Dudek będzie mówił o polityce rządu Tadeusza Mazowieckiego wobec pierestrojki i kryzysu ZSRS. Dr hab. Sławomir Cenckiewicz przedstawi z kolei problem „ludowego” Wojska Polskiego wobec upadku komunizmu i Związku Sowieckiego.
Reimperializacja postsowieckiej przestrzeni?
W części politologicznej poświęconej konsekwencjom rozpadu ZSRS, próbom odbudowy Rosji i reimperializacji przestrzeni postsowieckiej 1991–2016, dr Adam Eberhard podejmie próbę opisania „obszaru postsowieckiego” w 25 lat od rozpadu ZSRS jako kategorii politycznej, społecznej i pojęcia historycznego. Dr Witold Rodkiewicz przedstawi politykę zagraniczną Federacji Rosyjskiej jako jeden z symptomów postsowieckiego neoimperializmu. Marek Menkiszak zarysuje problemy ciągłości i zmiany w polityce bezpieczeństwa europejskiego Federacji Rosyjskiej. Dr Łukasz Adamski przedstawi natomiast bilans stosunków rosyjsko-ukraińskich po ćwierćwieczu, mówiąc o konsekwencjach rozpadu ZSRS dla relacji Rosjan i Ukraińców.
Konferencję zakończy debata dotycząca pytań o ciągłość między imperium sowieckim a współczesną Rosją Władimira Putina i o wpływ sowieckiego dziedzictwa w wielu wymiarach na współczesną politykę Moskwy oraz jej ambicje do odbudowy imperium.
Organizatorzy: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Akademia Ignatianum
Kiedy: 8 grudnia 2016 r., o godz. 9.45, zakończenie ok. godz. 16.00.
Miejsce: Akademia Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26, Mała Aula (s. 412).
Kontakt do organizatora: Dorota Korohoda, tel. 606 33 47 36
