W maju minęło 70 lat od inauguracji jednej z najważniejszych instytucji, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę suwerenności w 1989 roku – Polskiej Rozgłośni Radia Wolna Europa. Z okazji tego jubileuszu Fundacja „Gospodarstwo Teatralne” zorganizowała wiele wydarzeń. Obchody zakończy, 24 czerwca, spotkanie z byłymi pracownikami rozgłośni w Kawiarni Literackiej przy ul. Krakowskiej 41.
3 maja minęło 70 lat od inauguracji Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Tego dnia minęło też 20 lat od uroczystego przyznania dyrektorowi rozgłośni, Janowi Nowakowi-Jeziorańskiemu tytułu honorowego obywatela Krakowa. Od 2007 r. plac przed budynkiem dawnego dworca kolejowego w Krakowie nosi imię Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Kraków pamięta o RWE
Dziś pamięć o Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w pokoleniu urodzonym po 1989 roku jest znikoma. Cykl pod nazwą „Radio Wolności – 70 lat Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa” ma na celu przybliżyć historię rozgłośni i opowiedzieć o jej twórcach, szczególnie tych związanych z Krakowem. Projekt realizuje Fundacja „Gospodarstwo Teatralne” przy współpracy z UMK, Teatrem Nowym Proxima, Piwnicą pod Baranami oraz kawiarnią Literacką.
Wstęp na wszystkie wydarzenia był wolny!
Program wydarzeń
3 maja, godz. 20.00 – „Ważne dwa słowa” – recital Leszka Wójtowicza – Piwnica pod Baranami, Rynek Główny 2714 maja, godz. 20.00 – „Tu Wolna Europa” – Scena Berlin, ul. Skawińska 2 – Janusz Marchwiński11 czerwca, godz. 20.00 – „Muzeum” – historia Polski wg Jacka Kaczmarskiego – Scena Berlin, ul. Skawińska 2- 24 czerwca, godz. 17.00 – konferencja „Wartość wolnego słowa” – Kawiarnia Literacka, ul. Krakowska 41 – spotkanie z byłymi pracownikami rozgłośni w sali Niebieskiej Kawiarni Literackiej przy ul. Krakowskiej 41 w Krakowie. Obecni będą byli redaktorzy RWE: Jeremi Sadowski, Andrzej Borzym, Aleksander Świeykowski oraz gospodarz miejsca Janusz Marchwiński. Redaktorzy będą rozmawiali początkach RWE w Monachium, roli Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz o znaczeniu wolnych mediów w obecnej sytuacji politycznej.
- 24 czerwca, godz. 19.15 – „Sprawa butów” – prapremiera sztuki Zygmunta Jabłońskiego, Teatr Nowy Proxima, ul. Krakowska 41
O postaciach rozgłośni
W przemówieniu skierowanym do kraju 3 maja 1952 roku Jan Nowak-Jeziorański powiedział:
„Będziemy mówili wam prawdę o wypadkach rozgrywających się na świecie, którą sowiecki reżym chce ukryć, by zabić w was resztki nadziei… Będziemy mówili głośno to, czego społeczeństwo polskie wypowiedzieć nie może, bo ma knebel na ustach… Oby głosy wolnych Polaków, które dziś po raz pierwszy rozlegną się z nowych anten Radia Wolnej Europy mogły kiedyś rozbrzmiewać z anten wolnej Warszawy”.
Następcą Nowaka na stanowisku dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1976 – 1982 był Zygmunt Michałowski. Rodowity krakowianin, który po powrocie do Polski aż do śmierci mieszkał w mieszkaniu swojej matki przy placu Sikorskiego 3. Zygmunt Michałowski kierował zespołem RWE w niezwykle ważnym i krytycznym czasie – strajków w Radomiu i Ursusie w 1976 roku, strajków na Wybrzeżu i powstania Solidarności w 1980 roku, wyboru kardynała Wojtyły i wreszcie stanu wojennego. Za zasługi dla Polski Zygmunt Michałowski odznaczony został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Członków zespołu RWE lub osób współpracujących z rozgłośnią i związanych z Krakowem jest dużo więcej. Warto również wspomnieć o światowej sławy kompozytorze Romanie Palesterze, który był współzałożycielem i wicerektorem krakowskiej Akademii Muzyczną.
Wszyscy twórcy rozgłośni zasługują na naszą pamięć. Mijająca 3 maja 70. rocznica jest najlepszą okazją, by o nich przypomnieć. Liczni obywatele Krakowa, działacze opozycji demokratycznej, dziennikarze, ludzie kultury, także bezimienni bohaterowie tamtych czasów, czynnie współpracowali z RWE, ryzykując swoją wolność i byt.
Fot. materiały prasowe
