Czy fotografia może być zapisem gestu albo śladu? Czy artysta może uwięzić fotografię i co właściwie miałoby to znaczyć? Przyglądając się fotograficznym dziełom Andrzeja Pawłowskiego i Janusza Tarabuły, widz szybko przekona się, jak wygląda fotografia będąca nie tyle zapisem rzeczywistości przed obiektywem, co eksperymentem formalnym, prowadzącym do rozszerzenia pola sztuki. W Muzeum Fotografii w Krakowie do 26 czerwca można oglądać wybór trzynastu prac Andrzeja Pawłowskiego i Janusza Tarabuły, które zostały zakupione do Kolekcji Sztuki MuFo.
Tarabuła i Pawłowski, podobnie jak inni członkowie II Grupy Krakowskiej, dążyli do radykalnej modernizacji języka sztuki – techniki fotograficzne wykorzystywali niekonwencjonalnie, czy to włączając fotografię do prac malarskich, czy korzystając z błony fotograficznej jak z papieru.
Prezentowany na pokazie wybór trzynastu prac Andrzeja Pawłowskiej i Janusza Tarabuły został zakupiony w 2021 roku do Kolekcji Sztuki MuFo dzięki dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zbiory Muzeum Fotografii w Krakowie od kilku lat, zarówno dzięki wsparciu MKiDN, jak i miasta Krakowa, regularnie się powiększają. W ostatnich latach zakupione zostały między innymi prace: Pawła Bownika, Anety Grzeszykowskiej, Zbigniewa Libery, Małgorzaty Markiewicz i Anny Orłowskiej.
Andrzej Pawłowski (1925–1986) – wykładowca ASP w Krakowie, projektant, rzeźbiarz, autor filmów i prac powstałych z użyciem materiałów światłoczułych, od lat 60. wcielał w życie ideę formy naturalnie ukształtowanej jako zasadniczą dla praktyki artystycznej, stąd jego działania z użyciem fotografii miały charakter maksymalnie bezpośredni, adekwatnie do natury światłoczułego medium. Artystyczne działania były konsekwentnym definiowaniem fotografii traktowanej jako punkt wyjścia wyobrażeniowych narracji wokół zapisu gestu, śladu czy sugestii obecności. Prowadzą one do pogłębienia zarówno refleksji medialnej, jak i egzystencjalnej. W tym kontekście artysta zwracał uwagę na natychmiastowość i bezpośredniość jako cechy intensyfikujące przekaz fotograficzny. Zespół prac Pawłowskiego zakupionych przez MuFo jest reprezentatywny dla jego twórczości w tym obszarze, obejmując prace z bezkamerowych cyklów: „Heliogramy” (1956), „Mutacje” (1959), „Somnamy” (1959), „Omamy” (1963), „Epitafia II” (1984) i „Discovery” (1984).
Janusz Tarabuła (ur. 1931) – absolwent ASP w Krakowie, uprawiał malarstwo sztalugowe i monumentalne, rysunek i grafikę. W latach 60. tworzył wieloelementowe kompozycje strukturalne, łączące faktury i obiekty, z wykorzystaniem między innymi fotografii portretowych, które zamalowywał i umieszczał za metalowymi przysłonami -„kratami”. Pozorna degradacja rangi obrazu poprzez jego zamaskowanie miała na celu odnowienie potencjału wizualnego dzieła. Portret II (1965) jest przykładem nurtu ekspresyjnego w twórczości artysty, zainteresowanego w owym czasie materialną konstrukcją i strukturą dzieła sztuki. Jednocześnie praca stanowi wyraz autonomii artysty, którego refleksja dotyczy problematyki związanej z współczesnymi ograniczeniami i zagrożeniami dla wolności człowieka w sferze politycznej, a także egzystencjalnej.
Fot. Andrzej Pawłowski i Janusz Tarabuła, Melizmat
