W ramach tegorocznej edycji ogólnopolskiego projektu edukacyjnego „Ziemianie polscy w XX w.”, poświęconego roli i aktywnościom ziemian pt. „Działalność ziemiaństwa w okresie międzywojennym – Trzeba ujrzeć i zdobyć swoje miejsce…”, zapraszamy na warsztaty dla nauczycieli i edukatorów: „Zżyci, rządni, rachunkowi, praktyczni…” – ziemianie wielkopolscy wobec wyzwań okresu międzywojennego, które poprowadzi dr Stanisław Borowiak (Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy).
Warsztaty odbędą się 25 lutego 2025 w siedzibie Oddziału IPN w Krakowie, ul. Czarnieckiego 3, godz. 17.00. Zapraszamy.
„Zżyci, rządni, rachunkowi, praktyczni… – ziemianie wielkopolscy wobec wyzwań okresu międzywojennego”
Wywłaszczenie i wysiedlenie wielkopolskich ziemian przez okupanta niemieckiego w 1939 r., a następnie komunistyczna reforma rolna, która w 1945 r. pozbawiła ich nadziei na powrót do swej własności sprawiły, że rozproszyli się oni po całym kraju. Dziś potomków tamtejszych rodzin ziemiańskich oraz związane z nimi zbiory, pamiątki czy archiwalia z kolekcji prywatnych lub publicznych rozsiane są po całej Polsce. Można je znaleźć zarówno w niewielkich ośrodkach jak i w Krakowie, Warszawie czy Gdańsku. Również nauczyciele i uczniowie w ramach różnego rodzaju konkursów i projektów edukacyjnych, w tym także dotyczących międzywojennego dwudziestolecia, któremu poświęcone będą opisywane tu warsztaty, spotykają je na swej drodze – mamy nadzieję, że pomogą one nieco przybliżyć szerszy kontekst, w jakim warto ukazywać wspomniane osoby, rodziny czy zabytki.
Ziemian wielkopolskich oceniano w tym czasie jako „zżytych, rządnych, rachunkowych, praktycznych…”, jak pisała o swych powinowatych przybyła z Kresów Janina z Puttkamerów Żółtowska. Tak widziano ich też w innych dzielnicach odrodzonej w 1918 r. ojczyzny, odwołując się do specyficznych, częściowo z gruntu mieszczańskich, cech ukształtowanych w Poznańskiem pod zaborem pruskim – owej praktyczności, oszczędności i pragmatyzmu w życiu prywatnym i publicznym, z czym szło w parze zaangażowanie w działalność o charakterze przede wszystkim społeczno-gospodarczym oraz współpraca z innymi warstwami społecznymi w duchu solidarystycznym.
W trakcie warsztatów postaramy się odpowiedzieć na pytanie, na ile w nowych międzywojennych warunkach był to obraz wciąż realny? Przyjrzymy się, w jaki sposób ziemianie wielkopolscy radzili sobie z wywracającymi dotychczasowy porządek wyzwaniami gospodarczymi (utratą tradycyjnych rynków zbytu oraz Wielkim Kryzysem) i politycznymi (pojawieniem się masowych partii politycznych, ruchu chłopskiego i robotniczego, zagrożeniem parcelacją oraz reformą rolną) i jak w odpowiedzi modyfikowali formy działalności społecznej, w których byli tradycyjnie aktywni.
Postaramy się też podzielić doświadczeniami, w jaki sposób można wykorzystać w działalności edukacyjnej źródła dotyczące omawianego tematu – zarówno drukowane, jak i rękopiśmienne, materiały z archiwów, bibliotek, muzeów i zasobów cyfrowych. Liczymy, że uzyskana wiedza okaże się przydatna przy przedsięwzięciach związanych z upamiętnianiem postaci i dziedzictwa ziemian wielkopolskich przez najmłodsze pokolenie także w innych niż Wielkopolska regionach kraju.
