Prowadzący: dr Marcin Gadocha (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
Liczba zrealizowanych wykładów: 50
Szkoły objęte programem:
- I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie
- II LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Romualda Traugutta
- Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego w Krakowie
W semestrze letnim (w roku szkolnym 2015/2016) od IV do VI 2016 – 50 lekcji
Prezentowana tematyka:
- Jan Długosz nie tylko kronikarz
- Stefan Czarniecki
- Jan III Sobieski- nieznany mecenas
- Janina Lewandowska
- Danuta Siedzikówna ps. „Inka”
- Witold Pilecki – żołnierz niezłomny
- Stanisław Sosabowski – niezłomny generał
Omawiana problematyka:
Prezentowane postacie zostały wybrane z powodu ogromnego wpływu na dzieje państwa polskiego oraz ich bliskich związków z Krakowem.
I. Jan Długosz:
W przypadku Jana Długosza zwrócono uwagę na:
- edukację m. in. w Akademii Krakowskiej
- przybliżono jego działalność jako:
- duchownego
- historyka
- geografa
- dyplomaty
- pedagoga
- fundatora (był głównym fundatorem klasztoru i kościoła na Skałce. W 1471 r. sprowadził tutaj zakonników św. Pawła Pierwszego Pustelnika, czyli Paulinów)
- zwrócono uwagę na dwa dzieła:
- Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego książka (księga historyczna, ale także geograficzna)
- Banderia Prutenorum (nakreślono również dzieje chorągwi krzyżackich do czasów współczesnych)
II. Stefan Czarniecki:
Postać wybitnego wodza z epoki XVII stulecia przedstawiono według poniższego schematu:
- Pochodzenie i dzieciństwo
- Wykształcenie
- Początki kariery wojskowej m. in. służba w oddziałach lisowczyków
- Życie rodzinne
- Kariera wojskowa – przede wszystkim powstanie B. Chmielnickiego i Potop
- Problemy z uzyskaniem buławy hetmańskiej – wyjaśnienie słynnego powiedzenia: „Jam nie z soli ani roli, ale z tego, co mnie boli”
- Okoliczności śmierci hetmana – legenda
- Obecność w hymnie państwowym – wyjaśnienie „tajemnicy” trzeciej zwrotki
III. Jan III Sobieski:
Lekcję podzielono na kilka samodzielnych kapsuł:
- Edukacja Jana Sobieskiego:
- nauka w Krakowie (szkoła nowodworska – przykłady pierwszych prac pisemnych, Akademia Krakowska)
- podróże edukacyjne po państwach europejskich
- Król jako mecenas:
- nauki (Adam Adamandy Kochowski, Stanisław Solski, Jan Heweliusz)
- malarstwa (Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Michał Anioł Palloni)
- architektury (Marywil, Wilanów)
IV. Janina Lewandowska:
Biografię jedynej kobiety zamordowanej przez Rosjan w Katyniu, znakomitej pilotki i skoczka spadochronowego zaprezentowano w następujący sposób:
- dzieciństwo w Rosji
- córka gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego
- edukacja w Poznaniu
- nieudana próba edukacji muzycznej
- fascynująca pilotażem i skokami spadochronowymi
- życie rodzinne
- kampania wrześniowa
- sowiecka niewola – działalność w obozie
- śmierć w Katyniu
- ekshumacja i niezwykła historii przechowywania przez kilkadziesiąt lat czaszki Janiny Lewandowskiej
- pamięć zbiorowa:
- film „Z nieba do nieba” reż. Zbigniew Kowalewski,
- Narodowy Pomnik Katyński autorstwa Andrzeja Pityńskiego w Baltimore
- Dęby katyńskie
V. Danuta Siedzikówna ps. „Inka”:
Danuta Siedzikówna ps. „Inka” to jedna z najciekawszych postaci tzw. „Dziewcząt Niezłomnych”. Mottem przewodnim prezentacji postaci były słowa bohaterki „zachowałam się jak trzeba”.
Lekcję przedstawiono według poniższego schematu:
- dzieciństwo
- edukacja
- działalność konspiracyjna
- ostatnia misja
- pobyt w więzieniu, brutalne przesłuchania, wyrok, zabójstwo
- „pamięć” o Danucie Siedzikównej w czasach komunistycznych
- „Inka” w kulturze masowej: teatr, muzyka – rap i poezja śpiewana
- próba niszczenia pamięci o Danucie Siedzikównej
VI. Witold Pilecki:
Niezwykłą postać rotmistrza Witolda Pileckiego zaprezentowano według poniższego schematu:
- dzieciństwo
- edukacja w Wilnie
- działalność w harcerstwie
- udział w wojnie polsko-bolszewickiej (dwukrotne odznaczenie Krzyżem Walecznych)
- studia na Wydziale Rolnym oraz Wydziale Sztuk Pięknych
- małżeństwo z Marią Ostrowską i narodziny dzieci Andrzeja i Zofii
- walka w czasie kampanii wrześniowej
- konspiracja
- ochotnik do Auschwitz – tajne raporty
- ucieczka i spotkanie z Tomaszem Serafińskim
- udział w Powstaniu Warszawskim
- działalność w podziemiu po zakończeniu wojny
- aresztowanie, pokazowy proces, zabójstwo sądowe
- rehabilitacja po 1990
- pamięć o Rotmistrzu W. Pileckim
- książki
- komiks
- muzyka
- film
- pomnik w Parku Jordana
VII. Stanisław Sosabowski:
W ostatniej prezentacji przedstawiono Stanisława Sosabowskiego – „niezłomnego” generała. Postać jednego z bohaterów II Wojny Światowej przedstawiono w następujący sposób:
- osoba generała w opiniach osób mu współczesnych
- dzieciństwo – utrata ojca i tragiczna sytuacja materialna
- edukacja
- szlak bojowy w wojsku austro-węgierskim
- działalność wojskowa w okresie dwudziestolecia międzywojennego i dramaty w życiu prywatnym
- kampania wrześniowa – bohaterska walka w obronie Warszawy
- działalność emigracyjna we Francji i Wielkiej Brytanii
- tworzenie Pierwszej Brygady Spadochronowej
- operacja Market Garden – ilustracja fragmentami kronik wojennych i wspomnieniami gen. S. Sosabowskiego
- oskarżenie „niezłomnego” generała o przyczynienie się do klęski powyższej operacji
- „zapomnienie” przez władze brytyjskie i polskie
- udana próba przywrócenia pamięci o generale i pokazanie prawdy o operacji Market Garden przez władze i społeczeństwo holenderskie
- współczesna „pamięć” o generale Stanisławie Sosabowskim w niepodległej Polsce
Metody pracy:
Metody aktywizujące:
- wykład problemowy, burza mózgów, dyskusja dydaktyczna związana z wykładem.
Metody podające:
- wykład informacyjny, pogadanka, opowiadanie.
Pomoce dydaktyczne:
Własne prezentacje multimedialne, w których wykorzystano:
- Malarstwo: Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Michał Anioł Palloni, Jan Matejko, Broder Matthisen, Walery Eljasz-Radzikowski, Franciszek Smuglewicz, Józef Brandt, Leopold Löffler
- Miedzioryty: Cornelis Meyssens
- Literatura piękna: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski
- Muzyka: Tadek Solo, „Inka” oraz „Rotmistrz Witold Pilecki” (płyta: „Niewygodna prawda” 2012); Andrzej Kołakowski – „Inka”; Lech Makowiecki&ZAYAZD Ballada o Rotmistrzu Pileckim
- Film: fragmenty kronik filmowych z okresu II wojny światowej; „Ogniem i mieczem, reż. Jerzy Hoffman; Epitafia katyńskie (pomysł cyklu- Maciej Dancewicz) – Janina Lewandowska; trailer filmu „Pilecki” reż. Mirosław Krzyszkowski
- Materiały audio: fragmenty wspomnień gen. Stanisława Sosabowskiego
- Archiwalne dokumenty: m. in. z Centralnego Archiwum Wojskowego
- Mapy: Europa w XVII stulecia, mapa nieba – Tarcza Sobieskiego, plan operacji Market Garden, miejscowości: Iwano-Frankiwsk, Guszczewina, Czarnca koło Włoszczowej, Ołuniec, Charków
